− ءتوراعا شي جينپيڭنىڭ شياڭگاڭ وتان قۇشاعىنا ورالعاندىعىنىڭ 25 جىلدىعىن قۇتتىقتاۋ جينالىسىندا جانە شياڭگاڭ ەرەكشە اكىمشىلىك رايونى 6 - كەزەكتى ۇكىمەتىنىڭ مىندەتكە وتىرۋ سالتىندا سويلەگەن ماڭىزدى ءسوزىن ۇيرەنۋ، دايەكتىلەندىرۋ جونىندە
□ حالىق گازەتىنىڭ شولۋشىسى
”ءبىز ۇلى وتاننىڭ تاباندى قولداۋى باردا، ’ءبىر ەل، ەكى ءتۇزىم‘ باعىتىنىڭ بەرىك قامتاماسىزدىعى باردا ەلىمىزدىڭ ەكىنشى 100 جىلدىق كۇرەس نىساناسىن جۇزەگە اسىرۋىنىڭ جاڭا جورىعىندا شياڭگاڭنىڭ، ءسوز جوق، ءتىپتى دە زور شۇعىلا جاراتاتىندىعىنا، ءسوز جوق، وتان حالقىمەن بىرگە جۇڭحۋا ۇلتىنىڭ ۇلى گۇلدەنۋىنىڭ داڭقىنان بىرگە يگىلىكتەنەتىندىگىنە كامىل سەنەمىز“!
شياڭگاڭ وتان قۇشاعىنا ورالعاندىعىنىڭ 25 جىلدىعىن قۇتتىقتاۋ جينالىسىندا جانە شياڭگاڭ ەرەكشە اكىمشىلىك رايونى 6 - كەزەكتى ۇكىمەتىنىڭ مىندەتكە وتىرۋ سالتىندا ءتوراعا شي جينپيڭ شياڭگاڭنىڭ بولاشاعىن كوزدەي وتىرىپ، مىناداي 4 ءۇمىتتى العا قويدى: باسقارۋ ورەسىن كۇش سالا جوعارىلاتۋ؛ دامۋ قوزعاۋشى قۋاتىن ۇزدىكسىز نىعايتۋ؛ حالىق تۇرمىسىنداعى ۋايىمدى، قيىنشىلىقتى شىنايى ارىلتۋ؛ جاراسىمدىلىقتى، ورنىقتىلىقتى تىزە قوسا قورعاۋ. ءتوراعا شي جينپيڭنىڭ ماڭىزدى ءسوزى شياڭگاڭ ەرەكشە اكىمشىلىك رايونىنىڭ جاڭا كەزەكتى ۇكىمەتىنىڭ شياڭگاڭداعى 7 ميلليوننان استام تۇرعىندى ىنتىماقتاستىرىپ، باستاپ، ءبىر نيەتپەن ءبىر باعىتقا بەت الىپ، قول ۇستاسا قاتار ىلگەرىلەپ، شياڭگاڭنىڭ اناعۇرلىم تاماشا بولاشاعىن بىرگە جاراتىپ، ”ءبىر ەل، ەكى ءتۇزىم“ امالياتىنىڭ شىت جاڭا تاراۋىن بىرگە جازۋىنا ايقىن قۇلشىنۋ بەتالىسىن كورسەتىپ، ارەكەت نۇسقاۋلىعىن ازىرلەدى.
كەزەكتە شياڭگاڭ بىلىقپالىقتان تىنىشتىققا ءوتىپ، تىنىشتىقتان گۇلدەنۋگە بەت الۋدىڭ جاڭا كەزەڭىندە تۇر، الداعى 5 جىل شياڭگاڭنىڭ جاڭا جاعداي اشىپ، جاڭا سەكىرىستى جۇزەگە اسىرۋىنىڭ شەشۋشى مەزگىلى سانالادى. ءتوراعا شي جينپيڭ العا قويعان 4 ۇمىتتە شياڭگاڭنىڭ بولاشاعى تۋرالى تەرەڭ تولعانىس قامتىلىپ، شياڭگاڭدىق باۋىرلاستارعا دەگەن شىن ىقىلاستى قامقورلىق ايگىلەنگەن. جىعا تانىپ، باسقارۋ جۇيەسىن كەمەلدەندىرۋ، باسقارۋ قابىلەتىن جوعارىلاتۋ، باسقارۋ ونىمدىلىگىن كۇشەيتۋ − شياڭگاڭ ەرەكشە اكىمشىلىك رايونىن ويداعىداي كوركەيتۋدىڭ، ويداعىداي دامىتۋدىڭ كوكەي تەستى قاجەتى. باسقارۋ دەڭگەيىن كۇش سالا جوعارىلاتىپ، شياڭگاڭنىڭ جاڭا جاعداي اشۋىنا، جاڭا سەكىرىستى جۇزەگە اسىرۋىنا مۇمكىندىك جاساعاندا عانا، ورتالىق ۇكىمەت پەن شياڭگاڭ قوعامىنداعى ءار سالا قايراتكەرلەرىنىڭ ىقىلاستى ۇمىتىنەن شىعۋعا بولادى. دامۋ − ماڭگىلىك باستى تاقىرىپ، شياڭگاڭنىڭ تابان تىرەر تياناعى، سونداي - اق شياڭگاڭداعى ءتۇرلى ماسەلەلەردى شەشۋدىڭ التىن كىلتى. دامۋدىڭ قوزعاۋشى قۋاتىن ۇزدىكسىز كۇشەيتىپ، مەملەكەت دامۋىنىڭ كەلەلى جاعدايىنان ءوز ورنىن ءدال تاپقاندا عانا، شياڭگاڭ جاڭا باسىمدىق جەتىلدىرىپ، جاڭا رول ساۋلەلەندىرىپ، جاڭا دامۋدى جۇزەگە اسىرا الادى. قازىر شياڭگاڭداعى ەڭ ۇلكەن حالىق تىلەگى − تۇرمىستارىنىڭ اناعۇرلىم جاقسارۋىن اڭساۋ، ۇيلەرىنىڭ ءتىپتى كەڭىرەك بولۋىن، جۇمىستانۋ ورايىنىڭ اناعۇرلىم كوبىرەك بولۋىن، بالالارىنىڭ اناعۇرلىم جاقسى ءبىلىم الۋىن، قارتايعاندا اناعۇرلىم جاقسىراق كۇتىمگە يە بولۋدى اڭساۋ. حالىق تۇرمىسىنداعى ۋايىمدى، قيىنشىلىقتى شىنايى ارىلتىپ، قالا تۇرعىندارى كوڭىل ءبولىپ وتىرعان ەكونوميكا، حالىق تۇرمىسى جاعىنداعى كورنەكتى ماسەلەلەردى كۇش سالا شەشكەندە عانا، بۇقارانىڭ تابىس سەزىمى مەن باقىت سەزىمىن شىنايى جوعارىلاتۋعا بولادى. بوران - شاشىندى باستان وتكەرگەن كوپشىلىك شياڭگاڭنىڭ بىلىعۋىنا بولمايتىندىعىن، بىلىعۋدى دا كوتەرمەيتىندىگىن شىن ءتۇيسىندى، شياڭگاڭنىڭ دامۋىن ەندىگارى كەشىكتىرۋگە بولمايتىندىعىن، بارلىق بوگەتتەردى الاستاپ، زەيىن - زەردەنى شوعىرلاندىرىپ، دامۋعا ۇمتىلۋ كەرەكتىگىن ءتىپتى دە تەرەڭ سەزىندى. جاراسىمدىلىقتى، ورنىقتىلىقتى بىرگە قورعاپ، ىنتىماقتاسىپ، ءبىر جاعادان باس، ءبىر جەڭنەن قول شىعارعاندا عانا، شياڭگاڭ سىندى ورتاق مەكەندى ويداعىداي كوركەيتۋگە بولادى.
بۇگىنگى تاڭدا شياڭگاڭ بۇرىنعى ءارقانداي مەزگىلدەن دە اناعۇرلىم مىعىم نەگىزگە يە بولىپ وتىر، مەملەكەتتىڭ يەلىك ۇقىعىن، حاۋىپسىزدىگىن، دامۋ مۇددەسىن اناعۇرلىم ويداعىداي قورعاپ، ۇزاق ۋاقىت گۇلدەنۋدى، ورنىقتىلىقتى ساقتاي الادى. ءتوراعا شي جينپيڭ بىلاي دەپ اتاپ كورسەتتى: ”اكىم مەن ەرەكشە اكىمشىلىك رايون ۇكىمەتى شياڭگاڭنىڭ باسقارۋشى تۇتقاسى، سونداي - اق شياڭگاڭدى باسقارۋداعى 1 - جاۋاپتى ادام. سەرتتى ادال اتقارىپ، ءىس جۇزىندىك ارەكەتپەن ’ءبىر ەل، ەكى ءتۇزىم‘ باعىتىن دايەكتىلەندىرىپ، ءتۇبىرلى زاڭنىڭ بەدەلىن قورعاپ، شياڭگاڭ ەرەكشە اكىمشىلىك رايونى ءۇشىن رياسىز ادالدىقپەن ۇلەس قوسۋ كەرەك“. وتاندى سۇيەتىن، شياڭگاڭدى سۇيەتىن تۇرعىسى بەرىك، باسقارۋ قابىلەتى كورنەكتى، الەۋمەت ءۇشىن ىستىق ىقىلاسپەن قىزمەت وتەيتىن تاڭداۋلى دارىندىلاردى ۇكىمەتكە كىرۋگە كەڭىنەن تارتىپ، كەلەلى جاعداي مەن ۇزاق بولاشاقتىق قاجەتتىلىكتى نەگىزگە الا وتىرىپ شياڭگاڭنىڭ دامۋىن بەلسەنە جوسپارلاپ، ىسكەر ۇكىمەتتى جوعارى ءونىمدى بازارمەن اناعۇرلىم ويداعىداي بىرلەستىرىپ، ابزال ساياسات ارقىلى تاماشا باسقارۋ جاڭا كەلبەتىن ايگىلەۋ كەرەك. ورتالىق ۇكىمەت شياڭگاڭنىڭ مەملەكەت دامۋى سيلاعان تاريحي ورايدى مىقتى يگەرۋىنە بار كۇشپەن قولداۋ كورسەتەدى، شياڭگاڭنىڭ دۇنيە ءجۇزىنىڭ جەر - جەرىمەن اناعۇرلىم كەڭ، اناعۇرلىم تىعىز اۋىس - كۇيىس، سەلبەستىك ورىستەتۋىنە بار كۇشپەن قولداۋ كورسەتەدى، شياڭگاڭنىڭ رەفورمانى بەلسەندى، ورنىقتى دا ۇيلەسىمدى تۇردە ىلگەرىلەتۋىنە، شياڭگاڭ قوعامىنداعى وراسان زور جاسامپازدىق قۋات پەن دامۋ ومىرشەڭدىگىن تولىق ىسكە قوسۋىنا بار كۇشپەن قولداۋ كورسەتەدى. جاڭا كەزەكتى ەرەكشە اكىمشىلىك رايون ۇكىمەتى بۇكىل قوعامنىڭ، اسىرەسە، قاراپايىم قالا تۇرعىندارىنىڭ تىلەك - قالاۋىن بيلىك جۇرگىزۋدەگى ەڭ ۇلكەن تالپىنىس ەتىپ، اناعۇرلىم باتىل جىگەرمەن اناعۇرلىم ءونىمدى شارا قولدانىپ قيىندىقتاردى ەڭسەرە العا ۇمتىلىپ، دامۋ جەتىستىكتەرىمەن جالپى قالا تۇرعىندارىن اناعۇرلىم كوپ، اناعۇرلىم ءادىل يگىلىكتەندىرسە، ءسوز جوق، ”ناقتى ىسكەرلىك كورسەتىپ، حالىقتىڭ ءۇمىتىن اقتاۋدى“ ورىنداي الادى. شياڭگاڭ جالپى تۇرعىنداردىڭ ورتاق مەكەنى، وتباسىندا بەرەكە بولسا، بارلىق ءىس كوركەيەدى. بارشا شياڭگاڭدىق باۋىرلاستار وتاندى ءسۇيۋدى، شياڭگاڭدى ءسۇيۋدى وزەك ەتكەن، ”ءبىر ەل، ەكى ءتۇزىم“ باعىتىنا ۇيلەسەتىن نەگىزگى اعىمدىق قۇن كوزقاراسىن زور كۇشپەن اسقاقتاتىپ، سيىسىمدى بولىپ، ءوزارا كومەكتەسەتىن، ورتاقتىققا ۇمتىلىپ، ايىرماشىلىقتى ساقتايتىن، ءوزىن تىنباي الۋەتتەندىرەتىن، شەبەرلىكپەن ايقاسىپ، باتىلدىقپەن جەڭىسكە جەتەتىن تاڭداۋلى ءداستۇردى ۇزدىكسىز اسقاقتاتسا، ءسوز جوق، اناعۇرلىم تاماشا تۇرمىستى بىرگە جاراتا الادى.
جاستار گۇلدەنسە، شياڭگاڭ گۇلدەنەدى؛ جاستار دامىسا، شياڭگاڭ داميدى؛ جاستاردىڭ بولاشاعى جاقسى بولسا، شياڭگاڭنىڭ بولاشاعى جاقسى بولادى. جاستارعا، وتە - موتە، كوڭىل ءبولىپ، قامقورلىق جاساپ، جاس وسپىرىمدەردى مەملەكەتتىڭ جانە دۇنيە ءجۇزى دامۋىنىڭ اۋقىمىن تەرەڭدەي تانىپ، ۇلتتىق ماقتانىش سەزىمى مەن قوجايىندىق تانىمىن كۇشەيتۋگە جەتەكتەۋ؛ قالىڭ جاستاردىڭ ءبىلىم الۋدا، جۇمىستانۋدا، شارۋاشىلىق قۇرۋدا، مال - مۇلىك ساتىپ الۋدا ءدوپ كەلگەن ءىس جۇزىندىك قيىنشىلىقتارىن شەشۋىنە كومەكتەسىپ، ولاردىڭ ەسەيۋىنە، دارىندى بولۋىنا ءتىپتى دە كوپ وراي جاراتۋ كەرەك. اماليات بىزگە مىنانى ۇعىندىردى: جاستار ءۇشىن جول اشىپ، كوپىر سالىپ، اناعۇرلىم كەڭ دامۋ ءورىسىن ازىرلەگەندە، ءسوز جوق، قالىڭ شياڭگاڭدىق جاستاردى تاماشا شياڭگاڭ قۇرۋ ارەكەتىنە ات سالىسۋعا، جالىندى جاستىق كوكتەمدەرىمەن تاماشا ءومىر كەستەلەۋگە باۋراۋعا بولادى.
بۇگىن جۇڭحۋا ۇلتىنىڭ ۇلى گۇلدەنۋى بوگەۋ بەرمەس تاريحي ۇدەرىسكە ءوتتى، ”ءبىر ەل، ەكى ءتۇزىمنىڭ“ شياڭگاڭداعى تابىستى امالياتىن ىلگەرىلەتۋ وسىناۋ تاريحي ۇدەرىستىڭ ماڭىزدى قۇرامداس بولىگى. وتكەنگە قايىرىلا قاراساق، جۇڭگو حالقى مەن جۇڭحۋا ۇلتىنىڭ ەڭسە كوتەرۋدەن، بايۋدان قۇدىرەتتەنۋگە دەيىنگى ۇلى شارىقتاۋدى قارسى الۋى بارىسىندا شياڭگاڭدىق باۋىرلاستار ەشقاشان قاتاردان قالىپ كورگەن ەمەس. جاڭا تاريحي باستامادا ”ءبىر ەل، ەكى تۇزىمگە“ تيتتەي دە مىزعىماستان تاباندى بولساق، شياڭگاڭنىڭ بولاشاعى، ءسوز جوق، اناعۇرلىم تاماشا بولىپ، شياڭگاڭ، ءسوز جوق، جۇڭحۋا ۇلتىنىڭ ۇلى گۇلدەنۋىندە تىڭ دا اناعۇرلىم كەسەك ۇلەس قوسادى!
(شينحۋا اگەنتتىگىنىڭ 7 - ايدىڭ 3 - كۇنى بەيجيڭنەن بەرگەن حابارى)