ارا شالعاي بولعانىمەن، دوستار كوڭىلى توعىستى
−6 - كەزەكتى جۇڭگو شينجياڭ حالىقارالىق ۇلتتار ءبي فەستيۆالىنا نازار
□ انار بۇلت \ شينجياڭ گازەتىنىڭ ءتىلشىسى ۋاڭ شينحۇڭ
7 - ايدىڭ 31 - كۇنى كەشتە 6 - كەزەكتى جۇڭگو شينجياڭ حالىقارالىق ۇلتتار ءبي فەستيۆالىنىڭ كورمەلىك قويىلىم تەاترى −«بەس جۇلدىز شىعىستان كوتەرىلدى» اتتى ءبي تەاترى ۇرىمجىدەگى جيڭجۇي تەاترحاناسىندا قويىلدى. سۋرەتتە: قويىلىم الاڭى.
□ سۋرەتتى انار بۇلت \ شينجياڭ گازەتىنىڭ ءتىلشىسى جوۋ پىڭ تۇسىرگەن
وتكىزىلىپ جاتقان 6 - كەزەكتى جۇڭگو شينجياڭ حالىقارالىق ۇلتتار ءبي فەستيۆالى وسى جازداعى شينجياڭدىقتار ەڭ نازار اۋدارعان تاقىرىپقا اينالدى. ون نەشە كۇننەن بەرى تالاي تاماشا ساتتەر مەن اسەرلى اڭگىمەلەر جارىققا شىقتى −ۇشاقتان تۇسە سالىسىمەن وڭتۇستىك افريكانىڭ ەرۆيس ءبي كوركەمونەر ۇيىرمەسى شينجياڭ ءبيىن ۇيرەندى؛ شينجياڭ كوركەمونەر تەاترىنىڭ شاعىن جەمىس باعىندا جۇڭگو − تايلاند كوركەمونەرشىلەرى بىرگە ءماشىراپقا باستى؛ سانجى حۇيزۋ اۆتونوميالى وبلىسىنداعى ارىپتەستەرىمەن اۋىس - كۇيىس قيمىلىندا وزبەكستان مەملەكەتتىك تەاترى Tumor ءان - ءبي ۇيىرمەسىنىڭ ارتيستەرى جۇڭگو مەرەكە ساۋىعى ويىنىن بيلەدى؛ تۇرپاندا قازاقستاننىڭ سالتانات مەملەكەتتىك ءبي ۇيىرمەسى ەستەن كەتكىسىز كونسەرت قويدى... بۇل ءبىر رەتكى كوركەمونەر سالتاناتى عانا ەمەس، جۇڭحۋا مادەنيەتىنىڭ تارتىمدىلىعىن ايگىلەيتىن، وركەنيەتتەردىڭ اۋىس - كۇيىسىن، ءوزارا ۇلگى الۋىن جەبەيتىن كوپىر جانە تۇعىر بولدى.
كوركەمونەر اۋىس - كۇيىسىنىڭ كەزدەسۋ زالى
”قازاقستاننىڭ بيشىلەرىنىڭ جاندى دا جالىندى، اسقاق سەزىمگە تولى ءبيى كورەرمەندەردىڭ كوز مەيىرىن قاندىردى؛ تايلاندتىڭ بيشىلەرى اسەم دە تارتىمدى بيگە باستى“. 7 - ايدىڭ 28 - كۇنى جاس ءبيشى جاڭ چيانچيان ءوزىنىڭ «قۇتتى مەكەندە» جانە «كۇڭجۇي تەاترى −راماكيەن جانە ءتورت ءوڭىر ءبيى» ءان - ءبي ساۋىق كەشىنە بولعان اسەرىن وسىلاي بەينەلەدى.
بيىل 22 جاستاعى جاڭ چيانچيان شينجياڭ كوركەمونەر شۋەيۋانىنىڭ ءبي شۋەيۋانىنان وقۋ تاۋىسقاننان كەيىن، جاقسى دوسىمەن بىرگە ءبي جۇمىسحاناسىن اشتى. ”ءبي فەستيۆالى بۇرىننان ءان مەن بيگە قۇشتار شينجياڭدىقتاردى ءتىپتى دە قويۋ ءبي قىزىعىنا باتىردى. وقۋشىلارىمنىڭ بارلىعى نەگىزىنەن كونسەرت بەلەتىن ساتىپ الدى، كوپشىلىك كونسەرتتى كورگەننەن كەيىنگى اسەرلەرىن بىرگە تالقىلايدى“، - دەدى ول.
ءبي ارقىلى دوستارمەن ديدارلاسىپ، ءتۇرلى كوركەمونەر بايلىعىن توپتادى. وسى كەزەكتى قوسقاندا ءبي فەستيۆالى ىركەس - تىركەس رەسەي، ۋكراينا، گەرمانيا، قازاقستان، تاجىكستان، ەگيپەت، سينگاپۋر، اۆستراليا سياقتى 30عا جۋىق مەملەكەت پەن ءوڭىردىڭ بيشىلەرىن قارسى الىپ، 300 رەتتەن استام تارتىمدى كونسەرت قويدى. ولار كەمەلدى ءبي ونەرىن، كوپ نەگىزدى مادەنيەت تىنىسىن، باي گۋمانيتارلىق حيكايالاردى جۇڭگو شينجياڭىنا الا كەلدى ءارى وسى ساحنادان پايدالانىپ اۋىس - كۇيىس جاساپ، كەزدەسىپ، ءبي فەستيۆالىن كوركەمونەر اۋىس - كۇيىسىن ىلگەرىلەتەتىن ”كەزدەسۋ زالىنا“ اينالدىردى.
نيەتتەس بولعاندارعا جول الىستىق ەتپەيدى. ەندى عانا ءبي فەستيۆالىنا قوش ايتقان وڭتۇستىك افريكانىڭ ەرۆيس ءبي كوركەمونەر ۇيىرمەسىنىڭ باستىعى اۋەجايدان العىس حات جولداپ: ”ۇيىرمەمىز ۇرىمجىگە جەتكەن ساتتەن باستاپ، ءبىز شينجياڭ حالقىنىڭ قوناعۋارلىعى مەن ىستىق ىقىلاسىن سەزىنىپ، ’شينجياڭ جاقسى جەر‘ دەگەن ءسوزدىڭ باۋرامدىلىعىن شىنايى سەزىندىك. تەاترحاناداعى كورەرمەندەردىڭ قىزۋ شاپالاق ءۇنى مەن گۇل شوقتارى ۇيىرمەمىزدەگى ءاربىر ارتيسكە تەرەڭ اسەر قالدىردى... ءبىز جۇڭگو شينجياڭ حالقىنىڭ تەرەڭ دوستىعىن وڭتۇستىك افريكاعا الا بارىپ، دوستىقتى جالعايمىز“.
تۇسىنىك تەرەڭدەسە، ومىردە قۋانىشقا بولەنۋگە بولادى. جۇڭگو شينجياڭ كوركەمونەر تەاترى مۇقام كوركەمونەر ۇيىرمەسىنىڭ ارتيستەرى تەاتر ۇيىرمەسىنىڭ گۇلباعىنداعى سامالدىقتا ىستىق ىقىلاستى ءبي مەن مۋزيكا ارقىلى وسى ارادا جاتتىعىپ جاتقان تايلاند كوركەمونەردى دامىتۋ شۋەيۋانى ءبي ۇيىرمەسىنىڭ ارتيستەرىنە ىستىق ىقىلاس پەن دوستىعىن كورسەتتى. وسى ءبي ۇيىرمەسىنىڭ باس ارتيسى ايكارا تەبىرەنە بىلاي دەدى: ”ەكى جاقتىڭ ءتىلى ۇقساماعانىمەن، ءان - ءبيدىڭ جەتكىزگەن قۋانىشى ءبىر - بىرىنە جالعاسىپ جاتادى، شينجياڭ بيىندەگى بۇرالا بيلەۋ، جالت بۇرىلۋ سياقتى ونەر تاسىلدەرىنىڭ بىزبەن ۇقساستىقتارى بار ەكەن“.
گۋمانيتارلىق قارىم - قاتىناستىڭ تىلەكتەستىك كوپىرى
ءبىر قالانى ءتۇسىنۋ مۇراجايدان باستالادى. 7 - ايدىڭ 29 - كۇنى تاجىكستان لورا مەملەكەتتىك ەلەۋلى ەڭبەك سىڭىرگەن ءان - ءبي ۇيىرمەسىنىڭ ارتيستەرى مەن قىزمەتكەرلەرى شينجياڭ مۇراجايىنا كەلىپ، مادەني ەسكەرتكىشتەردە قامتىلعان شۇعىلالى جۇڭحۋا مادەنيەتىن سەزىندى. ”مىنا جىبەك ورامال وتە ادەمى ەكەن“! مادەنيەت جاسامپازدىعى ونىمدەرى اۋماعىندا بىرنەشە ايەل ارتيست «بەس جۇلدىز شىعىستان كوتەرىلسە، جۇڭگوعا قۇت» دەگەن ناقىش باسىلعان جىبەك ورامالدى اۋىز جاپپاي ماقتاپ، قول تەلەفوندارىمەن سۋرەتكە ءتۇسىردى. ولار مۇراجايداعى شينجياڭنىڭ وزدەرىنە جىبەك جولى اسىلىنىڭ ۇزاق ۋاقىتتى وتكەرسە دە وشپەيتىن تارتىمدىلىعىن سەزىندىرگەندىگىن ايتتى.
ءبي فەستيۆالى كەزىندە ءار ەلدىڭ ارتيستەرى ارەدىك ۋاقىتتان پايدالانىپ، شينجياڭ كىتاپحاناسى، شينجياڭ اسەمونەر سارايى سياقتى جەرلەرگە بارىپ ەكسكۋرسيالادى. قىرعىزستان مەملەكەتتىك اق بۇعى ءبي ۇيىرمەسىندەگى كراميكە بوربەكەيەۆ پەن قىزمەتتەستەرى شينجياڭ سۋرەتشىلەر ورنىنداعى سۋرەتشىلەردەن سۋرەت سىزۋدى ۇيرەندى، ول تەبىرەنە: ”جۇڭگونىڭ شينجياڭىنداعى ساپارىم ەستەن كەتكىسىز بولدى“! - دەدى. ول تاعى ارنايى اق ءتۇستى قىزىل گۇلدى جۇڭگوشا كويلەك كيىپ، مۋدان گۇلى جەلپۋىشىن ساتىپ الدى، ”جەلپۋىش بەتىندەگى مۋدان گۇلى وتە ادەمى، كيىمىمە قۇپ جاراسادى“، - دەدى ول.
”كوركەمونەر ءوزارا تامىرلاس، ەكسكۋرسيالاۋ، اۋىس - كۇيىس جاساۋ ارقىلى ءبىز جۇڭگو مادەنيەتىن ونان ارى تۇسىندىك. ءبىز كەلەر كەزەكتەگى ءبي فەستيۆالىندا ءتىپتى دە كوپ كوركەمونەرشىلەرمەن باس قوسىپ، كورەرمەندەرگە ءتىپتى دە تاماشا ونەر كورسەتۋدى اسىعا كۇتەمىز“، - دەدى وسى ۇيىرمەنىڭ باستىعى نۇرلىيەۆا انارگۇل قابىلبەك.
وزبەكستان مەملەكەتتىك تەاترىنىڭ Tumor ءان - ءبي ۇيىرمەسى مەن سانجى حۇيزۋ اۆتونوميالى وبلىستىق كوركەمونەر تەاترحاناسىنىڭ، مادەنيەت سارايىنىڭ اۋىس - كۇيىس قيمىلىندا ”شەتەلدەن كومەككە كەلگەندەر“ مەن سانجى قالاسى داشيچۇي قالاشىعى مەرەكە ساۋىعى ويىنى اترەتىنىڭ مۇشەلەرى بىرلەسىپ، تارتىمدى دا دۋماندى مەرەكە ساۋىعى ويىن نومىرلەرىن قويدى. قىزىل بەلبەۋ تارتىپ، باستارىنا بورتپە ورامال بايلاعان مەرەكە ساۋىعى ويىنى اترەتىنىڭ مۇشەلەرى دابىل قاققاندا ءان - ءبي ۇيىرمەسىنىڭ ارتيستەرى ىرعاققا ىلەسىپ ياڭگى ءبيى اترەتىندەگىلەرگە قوسىلدى، بىرەۋلەرى گۇل شاتىر كوتەرسە، ەندى بىرەۋلەرى ەكى قولىنداعى جەلپۋىشتى جەلپىدى، تاعى بىرەۋلەرى ىرعالا باسىپ مىس داڭعارا سوقتى، ارىستاننىڭ باسىن كيگەن ءبىر ەر ارتيست باسىن شايقاقتاتىپ مەرەكە ساۋىعى ويىنى قوسىنىنا كىردى. ولاردىڭ ارەكەتى ونشا ولشەمدى بولماعانىمەن، ءبىراق ءاربىر ادامنىڭ جۇزىنەن رياسىز كۇلكى ەسەدى.
”مەنىڭ ويلاعانىمنان وزگەشە ەكەن، شينجياڭ وتە وسىزاماندانىپتى، وتە زاماناۋي ەكەن“، - دەدى قازاقستانننىڭ سالتانات مەملەكەتتىك ءبي ۇيىرمەسىنىڭ باستىعى ەلۋباي كەنجاليەۆ شىن جۇرەكتەن اسەرلەنىپ. جۇڭگوعا 3 رەت كەلگەن وسى ۇيىرمەنىڭ ءبيشىسى ءمومباي دامير بىلاي دەدى: ”ءار رەت كەلگەن سايىن جۇڭگودا كۇن سايىن جاڭارىپ، اي سايىن تۇلەجىگەن وزگەرىستەردىڭ بولعاندىعىن بايقايمىن، ءبىراق جۇڭگو كورەرمەندەرىنىڭ ىستىق ىقىلاسى وزگەرمەگەن. ءبىز ءبيدى دانەكەر ەتىپ، دەن قويا دايىنداعان كونسەرتىمىز ارقىلى جۇڭگو، قازاقستان ەكى ەل حالقىنىڭ دوستىعىن جەبەۋدى ءۇمىت ەتەمىز“.
حيكايانى ويداعىداي بايانداۋدىڭ جاڭا تەرەزەسى
بازار ارالاپ، كاۋاپ جەپ، كونسەرت كوردى... ءۇرىمجىنىڭ نانشان باۋرايىندا كولەمدى ناقتى كورىنىستىك مۋزيكا تەاترى «كۇنلۇن ۋادەسىن» كورگەننەن كەيىن، سينگاپۋرلىق حۋارىن ۋي ليۋليڭ: ”شينجياڭنىڭ كەشكى تۇرمىسى باي مازمۇندى، تارتىمدى ەكەن“، - دەدى اسەرلەنە.
ءبي فەستيۆالى جەرگىلىكتى كورەرمەندەرگە كوركەمونەر سارا تۋىندىلارىنان ءلاززات الۋ ورايىن ازىرلەپ قانا قويماي، ەل ءىشى - سىرتىنان كەلگەن كوپتەگەن ساياحاتشىلاردىڭ دا نازارىن اۋداردى.
ۋي ليۋليڭ شينجياڭ حالىقارالىق ۇلكەن بازارىندا ارتيستەر ساحناعا شىعىپ ءبي بيلەۋگە شاقىرعان ساتتە، ءوزىن بيشىگە اينالعانداي سەزىمدە بولعاندىعىن، شينجياڭدىقتاردىڭ ىستىق ىقىلاسى، قوناعۋارلىعى ءبي ارقىلى تولىق بەينەلەنگەندىگىن ايتتى. ”مەن سۋرەتتى ينتەرنەتكە شىعارعاننان كەيىن، القاۋشىلار وتە كوپ بولدى“، - دەدى ول.
شينجياڭ مادەنيەتىنىڭ باۋرامدىلىعىن تولىق ايگىلەۋ ءۇشىن، وسى كەزەكتى ءبي فەستيۆالىندا تاعى ”شۇعىلا شاشقان جىبەك جولى . جاراسىمدىلىقپەن قاتار ءومىر ءسۇرۋ“ زاماندىق كيىم - كەشەك شوۋى، شينجياڭ ”جىبەك جولى“ كوشە ءبيى قويىلىمى، شينجياڭ ءبي جاسامپازدىعى اۋىس - كۇيىس ءماجىلىسى، ”شينجياڭ ءبيىن بىرگە بيلەۋ“ اتىنداعى الاڭ ءبيى قويىلىمى سياقتى جەلىلەس سايكەستى قيمىلدار وتكىزىلدى.
”قوزعالىستى شوۋ + تىنىش كۇيدەگى كورمەنى“ ۇشتاستىرۋ ءتاسىلىن قولدانعان ”شۇعىلا شاشقان جىبەك جولى . جاراسىمدىلىقپەن قاتار ءومىر ءسۇرۋ“ زاماندىق كيىم - كەشەك شوۋى ارتيستەردىڭ، ساياحاتشىلاردىڭ جانە قالا تۇرعىندارىنىڭ كوركەمونەر ارقىلى ءبىر رەت كەزدەسىپ باس قوسۋىنا، ءبىر رەتكى مادەنيەت سالتاناتىن بىرگە تاماشالاۋىنا مۇمكىندىك بەردى. ولار بىلاي دەدى: زامان ءسانىنىڭ كوركەمدىگىمەن جۇڭگو شينجياڭىنىڭ حيكايالارىن بايانداۋ، جۇڭحۋا مادەنيەتىنىڭ استارىن ايگىلەۋ، جۇڭگو سالاۋاتى مەن جۇڭگو رۋحىن ايگىلەۋ وتە ماعىنالى ءىس.
”شينجياڭ ءبيىن بىرگە بيلەۋ“ قيمىلىندا جياڭشيدەن كەلگەن ساياحاتشى چىن لۋلي ىلەسە بيلەدى ءارى قايتىپ بارعان سوڭ بىرتىندەپ ىلەسە ۇيرەنىپ الۋ ءۇشىن، اپەكەسىنە مۇعالىمنىڭ ءبي قيمىلدارىن كەسكىنگە الدىردى. ”شىنىندا، شينجياڭنىڭ ءدامى تارتتى. قايتىپ بارعان سوڭ، ءسوز جوق، ءبي سەرىكتەرىمە بۇل ءبيدى شينجياڭدا ۇيرەنگەنىمدى، شينجياڭنىڭ ناعىز ءبيى ەكەندىگىن ايتامىن“!
كوپتەگەن ارتيست - قىزمەتكەرلەر قىزمەت ارەدىگىندە جازعى شينجياڭدى كوردى.
شينجياڭنىڭ لاعمانىن ۇناتىپ قالدى، شينجياڭدىق اۋىلداستارمەن بىرگە ءبي بيلەدى... شياڭگاڭ ءبي ۇيىرمەسىنىڭ جوعارى دارەجەلى ءبيشىسى حى حاۋفي بىلاي دەدى: ”شينجياڭدىقتاردىڭ شينجياڭ ءبيىن بيلەۋى قانعا ءسىڭىپ، سۇيەككە بىتكەن سەنىم مەن شاتتىق دەسە بولعانداي، مۋزيكا داۋىسىن ەستي سالا تابيعي تۇردە بيلەي جونەلەدى ەكەن“. قاتتى قىزىققان ول شينجياڭ ءبيىن ىشكەرىلەي تۇسىنگىسى كەلەدى.
وسى كەزەكتى ءبي فەستيۆالى تارتىمدى نومىرلەردى، ناقتى قيمىلداردى تەرەزە ەتىپ، ەل ءىشى - سىرتىنداعى كورەرمەندەرگە جۇڭگو حيكاياسىنىڭ شينجياڭ تاراۋىن بايانداپ، ”ءان - ءبي مەكەنى“ دەگەن تاماشا اتى بار شينجياڭنىڭ سەنىمىن ءتىپتى دە نىعايتىپ، اتاعىن ءتىپتى دە اسپانداتتى.