_ ”جوعارى ساپالى دامۋ جۇڭگو ساپارى · شينجياڭ تاراۋى“ ارناۋلى تاقىرىپتىق قيمىلى جونىندە

　　□ انار بۇلت \ شينجياڭ گازەتىنىڭ ٴتىلشىسى لۋ فىڭباۋ

　　5 ـ ايدىڭ 25 ـ كۇنى ورتالىق ينتەرنەت حاۋىپسىزدىگى جانە ينفورماتسيالاندىرۋ كوميتەتى كەڭسەسىنىڭ ينتەرنەت قوعامدىق قىزمەت مەكەمەسى، جۇڭگو ينتەرنەتتى دامىتۋ قور قوعامى، شينجياڭ ۇيعۇر اۆتونوميالى رايوندىق پارتكوم ينتەرنەت حاۋىپسىزدىگى جانە ينفورماتسيالاندىرۋ كەڭسەسى بىرلەسىپ ۇيىمداستىرعان ”جوعارى ساپالى دامۋ جۇڭگو ساپارى · شينجياڭ تاراۋى“ ارناۋلى تاقىرىپتىق قيمىلى اياقتاپ قالدى. ٴبىر اپتاعا جۋىق ۋاقىتتا، ارناۋلى تاقىرىپتىق قيمىل بويىنشا ەكسكۋرسيالاۋ، ساپارلاۋ ۇيىرمەسى قاشقار، ىلە، ٴۇرىمجى ٴۇش جەرگە بارىپ، 10 مىڭ كيلومەترگە تاياۋ جول باسىپ، ونەركاسىپ بازالارىن، شەكارا وتكەلدەرىن، باقشا رايوندارىن، سەحتاردى، اۋىل ـ قىستاقتاردى ىشكەرىلەي ارالاپ، ەكونوميكانىڭ دامۋىن كورىپ، بۇقارانىڭ تۇرمىسىن ۇعىسىپ، ٴوندىرىستىڭ الدىڭعى شەبىن شارلاپ، قىزىل تاريحتى تىڭدادى، ينتەرنەت وركەنيەتى سەرىكتەرى، مەديا تىلشىلەرى، وڭ ەنەرگيالى ينتەرنەتتە تانىمالى ادامدار ٴار ٴتۇرلى تاسىلمەن ەستەلىككە الىپ، كەسكىندەپ، جاريالاپ، ەڭ شىنايى، ەڭ جاندى شينجياڭدى كوپشىلىكتىڭ الدىنا اكەلىپ كورسەتتى.

　　وسى رەتكى قيمىل ٴبىر رەتكى ەكونوميكا ساپارى، قوعام ساپارى، قىزىل ٴتۇستى ساپار، جۇڭگو ۇلگىسىندەگى وسىزامانداندىرۋدىڭ شينجياڭ امالياتىن سىرتقا ايگىلەۋدىڭ تەرەزەسى، شينجياڭنىڭ جەر ـ جەرىندەگى جوعارى ساپالى دامۋدى ىلگەرىلەتۋدىڭ ونىمدىلىكتەرىن، ىلگەرىلەۋشىلىكتەرىن جاندى ايگىلەۋ ارقىلى ۇلكەنىنەن كىشكەنەسىن كورىپ، تۇيىندەر ارقىلى جالپىنى ىلگەرىلەتىپ، ەلىمىزدىڭ جوعارى ساپالى دامۋدى جاپپاي ىلگەرىلەتۋىنىڭ دۋماندى امالياتى مەن نۇرلى بولاشاعىن پارمەندى ايگىلەدى.

　　كاسىپ سالالارىنىڭ دامۋى پارمەندى

　　شينجياڭ باسىمدىق شارت ـ جاعدايى مەن دامۋ كومەسكى كۇشىنە سۇيەنىپ، جۇڭگو (شينجياڭ) ەركىن ساۋدا سىناق رايونى جانە ”سەگىز ٴىرى كاسىپ سالاسى شوعىرى“ قۇرىلىسىن جوعارى ولشەممەن ىلگەرىلەتىپ، ەرەكشەلىكتى، باسىمدىقتى ايگىلەيتىن وسىزاماندانعان كاسىپ سالاسى جۇيەسىن جەدەل ورناتتى.

　　”بۇل مەن ىشكەن ەڭ تاماشا ايران بولدى!“ 5 ـ ايدىڭ 22 ـ كۇنى ىلە يمۋشين ٴسۇت شارۋاشىلىعى شەكتى سەرىكتەستىگىندە وسى سەرىكتەستىك وندىرگەن اۋەلگى دامدەگى ايراننان ٴدام تاتىپ كورگەن بلوگەر ”گۋيان مۋچان“ اۋىز جاپپاي القادى.

　　شينجياڭ چيڭحۋا ەنەرگيا توبى شەكتى سەرىكتەستىگىنە ەندى عانا كىرگەندە، ەكسكۋرسيالاۋ، ساپارلاۋ ۇيىرمەسىن شۋاقتى جىلىجايىندا ەگىلگەن بالاۋىز الما، بانان، گۋاۆا سياقتى جەمىستەر باۋراپ الدى. ”كومىردەن تابيعي گاز الۋ بارىسىندا پايدا بولعان كومىر قىشقىل گازى سىندى جاراقسىز زاتتى اسىلعا اينالدىرىپ جەمىس ٴوسىرۋ مەنىڭ تانىمىمدى جاڭالادى، شينجياڭنىڭ ونەركاسىبىنىڭ دامۋ دەڭگەيىن القايمىن“، ـ دەدى بلوگەر ”شىجيە جيانۋىنلۋ“.

　　قورعاس وسى زامانعى اۋىل شارۋاشىلىعى عىلىم ـ تەحنيكاسى كاسىپ سالاسى باقشاسىندا پاميدور وسىرۋدە كوكىس كەبەگىن ازىقتىق ورتا ەتۋ پاميدورعا ۇيلەسىمدى ٴوسۋ ورتاسىن ازىرلەدى. سونىمەن بىرگە زەردەلى اۋىل شارۋاشىلىعى جىلىجايىنا اۆتوماتتى سۋارۋ، تىڭايتقىش بەرۋ، تەمپەراتۋراسىن مەڭگەرۋ سياقتى جۇيەلەر جابدىقتالىپ، پاميدوردىڭ ەڭ ابزال ٴوسۋ شارت ـ جاعدايىندا وسۋىنە شىنايى كەپىلدىك ەتتى.

　　”پريزما“ Talk ٴنومىرىنىڭ مازمۇن رەداكتورى حى شۋانيۇي وسى مازمۇنداردى ەگجەي ـ تەگجەيلى ەستەلىككە الدى، ول: ”شينجياڭنىڭ اۋىل شارۋاشىلىعى ەگىمشىلىك تەحنيكاسىنىڭ دامۋى، شىنىندا، تەز ەكەن“، ـ دەدى.

　　”شينجياڭنىڭ جاي كريستالدى كرەمني تاياقشاسى ونەركاسىبىنىڭ اۆتوماتتاندىرىلعان ٴوندىرىس سەحى تاڭ قالدىردى“. شينجياڭ جۇڭبۋ حىشىڭ كرەمني كاسىبى شەكتى سەرىكتەستىگىنىڭ ٴوندىرىس سەحىن ەكسكۋرسيالاپ بولعان سوڭ، بلوگەر ”V شانشان“ ميكروبلوگىندا بىلاي دەدى: ”قايداعى زورلىقپەن ەڭبەككە سالۋ بولسىن؟ تەك ٴوزىمدى ـ ٴوزىم، ٴسوزسىز، كوبىرەك كورۋگە زورلادىم، ٴتىپتى، كەتكىم كەلمەي قالدى“.

　　تەمىر جول قۇرىلىسى اۋىر ونەركاسىبى شينجياڭ شەكتى سەرىكتەستىگىنىڭ ٴوندىرىس سەحىندا دەربەس وندىرىلگەن ماقتا جيناۋ ماشيناسى، تايلاۋ ماشيناسى سياقتى ماشينالاردىڭ ٴبىر جاقتا توقتاتىلىپ تۇرعانىن كورىپ، ”كۋۋان تاجىريبەحاناسىنىڭ“ باس رەداكتورى جۋ زىحۇي قول تەلەفونىن دايىنداپ، ٴبىر ماقتا جيناۋ ماشيناسىنا شىعىپ، ”وسى ۇلكەن جابدىقتار بولعاندىقتان ماقتانى جيناۋ ونىمدىلىگى بارىنشا جوعارىلايدى عوي“، ـ دەدى.

　　مەملەكەت ەنەرگياسى شينجياڭ حيميا ونەركاسىبى شەكتى سەرىكتەستىگىنىڭ ورتالىق مەڭگەرۋ بولمەسىنە كىرگەندە، بۇل جەردە مەتانول ٴوندىرىس جەلىسى مەن ولەفين ٴوندىرىس جەلىسىن تۇتاس بارىس بويىنشا تىزگىندەۋگە بولۋدان سىرت، تاعى جاراقسىز گاز، جاراقسىز سۋ، قاتتى كۇيدەگى جاراقسىز زاتتار سياقتى شىعارىندىلاردىڭ ناقتى ۋاقىتتاعى ىعىستىرىلۋ ٴمانىن ناقتى ۋاقىتتا قاداعالاۋعا بولادى ەكەن. ”بۇل مەملەكەتتىڭ مىعىم قۋاتىنىڭ ايگىلەنۋى“، ـ دەدى بلوگەر ”_ سىفىن سانشىسانمياۋ _“.

　　تاريحي مادەنيەتى مايەكتى

　　5 ـ ايدىڭ 20 ـ كۇنى قاشقار بايىرعى قالاسى كورىنىس وڭىرىنە ەندى عانا كىرگەندە، ”يشى ۋيجيان“ بلوگەرى ۋاڭ شياۋجۇن قاتىپ قالعانداي كوشەنىڭ كىرە بەرىسىندە تالايعا دەيىن ٴۇنسىز تۇرىپ قالدى.

　　”مەن تاريحتى ايرىقشا ۇناتامىن، قاشقارعا كەلىپ، مىڭ جىلدىق تاريحتىڭ دانەكەر زاتتارىن كورىپ، قايتقىم كەلمەي قالدى“. ۋاڭ شياۋجۇننىڭ قاشقارعا تۇڭعىش رەت كەلۋى بولماسا دا، ٴار رەت ٴوزىن قاشقاردىڭ تاريحى باۋراپ الاتىندىعىن ايتتى.

　　قاشقار بايىرعى قالاسى _ شينجياڭنىڭ ۋاكىلدىك سيپاتتى تاريحي گۋمانيتارلىق كورىنىسى، ”جىبەك جولىنىڭ جاندى ەستەمەسى“ دەپ اتالعان. بايىرعى كوشەلەر، بيىك ـ الاسا، ٴپىشىنى سان الۋان تۇرعىندار ٴۇيى، كەرپىشپەن ادەمى ناقىشتالعان تەرەزە شارباعى... ۋاڭ شياۋجۇن ٴبىر جاعىنان ارالاپ، ٴبىر جاعىنان ۇقىپتىلىقپەن ەستەلىككە الدى، ”مەن تاريح بلوگەرىمىن، مەن تاريحتى ۇناتامىن، قايتىپ بارعاننان كەيىن ارناۋلى تاقىرىپتىق ماقالا دايىنداپ، شينجياڭنىڭ تاريحىن اناعۇرلىم كوپ ادامعا تانىستىرامىن“، ـ دەدى ول.

　　”تاريح پەن وسى زامان مۇلتىكسىز توعىسقان قاشقار بايىرعى قالاسىنان شينجياڭنىڭ وتكەنى مەن بۇگىنىن سەزىنۋگە بولادى“. ”حۇنجى“ ٴنومىرىنىڭ رەداكتورى لي شينيۇي وسىلاي دەدى.

　　شينجياڭنىڭ تاريحي مادەنيەت مۇرالار بايلىعىنىڭ بوگەنايى بولەك، دۇنيە جۇزىنە ايگىلى كوپتەگەن تاريحي ەجەلگى جۇرناقتار بار، كوپ مولشەردەگى ادەمى جىبەك، ٴجۇن توقىما بۇيىمى، اسقان شەبەرلىكپەن جاسالعان ٴمۇسىن، قابىرعا سۋرەتتەر، سيرەك كەزدەسەتىن كيىم ـ كەشەك، ٴساندى التىن، كۇمىس، جاھۇت سياقتى مادەني مۇرالار شىققان، وسى كوركەمدىكتەردى شينجياڭ مۇراجايىنان كورۋگە بولادى.

　　5 ـ ايدىڭ 25 ـ كۇنى شينجياڭ مۇراجايىندا تەحنولوگياسى شەبەر سەگىز ايداعار ناقىشتى التىن بەلبەۋ توعاسى، مۇراجايدىڭ ەرەكشە قۇندى اسىلى ”بەس جۇلدىز شىعىستان كوتەرىلسە جۇڭگوعا قۇت“ حان ٴداۋىرىنىڭ قامقا بىلەكقابى... قىرۋار مادەني ەسكەرتكىشتەر، كلاسسيكالىق شىعارمالار ەكسكۋرسيالاۋ، ساپارلاۋ ۇيىرمەسى مۇشەلەرىنىڭ نازارىن اۋداردى.

　　”ەرەسەن اكە ساپاردانىڭ“ بلوگەرى ياڭ ۋىنتاۋ فوتو اپپاراتپەن توقتاۋسىز سۋرەتكە ٴتۇسىردى، ول مۇراجايداعى كورمە تۋىندىلارىن سۋرەتكە ٴتۇسىرىپ الىپ قايتپاقشى. ”مەن وسى تاريحي مازمۇنداردى توتەنشە ۇناتامىن، قايتىپ بارعان سوڭ اسىقپاي زەرتتەپ، شينجياڭدى ۇگىتتەيتىن ماقالالاردى اناعۇرلىم كوپ، اناعۇرلىم ويداعىداي جازامىن“، ـ دەدى ول.

　　بۇقارانىڭ تۇرمىسى باقىتتى

　　5 ـ ايدىڭ 21 ـ كۇنى قاشقار بايىرعى قالاسى كورىنىس ٴوڭىرى قىزۋ دۋمانعا بولەندى. وقۋدان تاراعاننان كەيىن بىرنەشە باستاۋىش مەكتەپ وقۋشىسى ”مۋسى“ حالىقتىق تۇسەلحاناسىنا جۇگىرىپ كىرىپ، حالىقتىق تۇسەلحانانىڭ جاۋاپتىسى ۋاڭ ۋيدى قاۋمالاي وتىرا قالىستى. ۋاڭ ۋي وقۋلىعىن اشىپ، كۇندەگىسىنشە بالالاردىڭ تاپسىرما ورىنداۋىنا جەتەكشىلىك ەتتى.

　　2019 ـ جىلى حىناننان قاشقارعا ساياحاتتاپ كەلگەن ۋاڭ ۋي بۇل ارانى ۇناتىپ قالادى دا، وسى اراعا ورنىعىپ حالىقتىق تۇسەلحانا اشادى. ”كوپشىلىك مەنى ٴوز وتباسىنىڭ ادامدارىنداي كورەدى، مەن دە بۇل ارانى ۇناتامىن، مەن بۇل ارادا ۇزدىكسىز ىستەي بەرەمىن“، ـ دەدى ول.

　　قۇلجا قالاسى قازانشى حالىقتىق سالت ـ سانا ساياحات وڭىرىندە ساياحاتشىلار قايشالىسىپ، كوپشىلىك شينجياڭنىڭ ەرەكشە تاۋارلارىن ساتىپ الىپ، حوش ٴيىستى اق شاي مەن ٴدامى ٴتىل ۇيىرەتىن جەمىس ـ جيدەكتەردەن اۋىز ٴتيدى...

　　”جول بويىندا قارتتار كۇلىمسىرەپ، بالالار كوشەدە اسىر سالىپ ويناپ ٴجۇر، قازانشىلىقتار ەڭ قىزعىندى بيلەرىمەن جانە ەڭ ٴتاتتى شاي، ٴدامدى ـ قۇجىرلارىمەن ٴسىزدى كۇتەدى، قويۋ تىرشىلىك تىنىسى قارسى الدىڭىزدان شىعادى، بۇرىش ـ بۇرىشتىڭ بارىندە توسىن سي جاسىرىنعان“. بلوگەر ”چىڭ شىران“ كورگەن كورىنىستەرىن وسىلاي دەپ ەستەلىككە الدى.

　　قازانشى حالىقتىق سالت ـ سانا ساياحات ٴوڭىرىنىڭ ىشىندە 58 جەردە تۇرلىشە ۇلتتىق ۇلگىدەگى ادەمى اۋلا، 88 تۇرعىندار ٴۇيىن ارالاۋ ٴتۇيىنى بار. ياڭ ۋىنتاۋ مايرا سالياحۇن وتباسىنا بارىپ، مايرامەن جانە جولداسىمەن اڭگىمەلەسىپ، كىرىستەرىن سۇرادى. ”ٴار ايداعى ەڭ تومەنگى كىرىسىمىز 3000 يۋان، ەڭ جوعارى بولعاندا 10 مىڭ يۋان بولادى“، ـ دەدى مايرا.

　　”مايرا مەن جولداسىنىڭ تۇرمىسى، شىنتۋايتىندا، قاراپايىم، اق كوڭىل ىلەلىكتەردىڭ تۇرمىسىنىڭ ىقشام كورىنىسى، ولاردىڭ باقىتتى ٴارى ەمىن ـ ەركىن كۇلكى ۇيىرىلگەن جۇزدەرىن كورىپ، مەن مۇنىڭ ولاردىڭ ناقتى تۇرمىسى ەكەندىگىنە سەندىم“، ـ دەدى ياڭ ۋىنتاۋ.

　　ٴسانيام ميجيت وتباسىندا ايەل قوجايىن كۇلىمسىرەي ٴجۇرىپ قوناقتاردى وتىرعىزىپ ٴارى كوپشىلىككە حوش ٴيىستى شاي قۇيدى.

　　2022 ـ جىلى ٴسانيام ٴوز ٴۇيىنىڭ اۋلاسىن جوندەپ، تۇرعىندار ٴۇيىن ارالاۋ ٴتۇيىنى ەتىپ وزگەرتتى، ”بۇكىل مەملەكەتتىڭ جەر ـ جەرىنەن كەلگەن ساياحاتشىلاردىڭ بارلىعى بار، ارالاستىعىمىز سونداي كوڭىلدى، قازىر مەن ٴبىر ايدا 10 مىڭ يۋاننان استام اقشا تابامىن“، ـ دەدى ول.

　　”شينجياڭ ەكونوميكاسى جەدەل ارتىپ، ادامداردىڭ كىرىس دەڭگەيى ورنىقتى جوعارىلاپ، تۇرمىس شارت ـ جاعدايى جانە تۇرمىس ساپاسى كورنەكتى جاقساردى، مەن بۇقارانىڭ شىن كوڭىلدەرىنەن جارىپ شىققان باقىتتارىن سەزىنە الامىن“، ـ دەدى بلوگەر ”سىتۋكا98 “.

　　6 كۇندىك ەكسكۋرسيالاۋ، ساپارلاۋ قيمىلى الدەقاشان اياقتالىپ، ەكسكۋرسيالاۋ، ساپارلاۋ ۇيىرمەسىنىڭ مۇشەلەرى قايتقاننان كەيىن جيناعان ماتەريالدارىنا نەگىزدەلىپ، شينجياڭعا قاتىستى تۋىندىلاردى ۇزدىكسىز وڭدەپ، جاساپ، جاريالاپ، شينجياڭنىڭ جوعارى ساپالى دامۋىنىڭ ەڭ كورىكتى بەينەسىن كەسكىندەدى.

جالعانىم