ـ باس شۋجي شي جينپيڭنىڭ چيڭحايدا، نيڭشيادا قىزمەت تەكسەرگەندەگى جونىندە ەستەلىك

　　□ حالىق گازەتىنىڭ تىلشىلەرى \ دۋ شاڭزى، حى يۇڭ، شينحۋا اگەنتتىگىنىڭ تىلشىلەرى \ جاڭ شياۋسۇڭ، جۋ جيچاي

　　پويەز كەڭ ـ بايتاق سارى توپىراقتى ۇستىرتتە جۇيتكىپ كەلەدى. ول ادىرلاردى ەندەي ٴوتىپ، داريا ـ وزەندەردى جاناي ٴوتىپ، قاتپارلى تاريح پەن شۇعىلالى وركەنيەت تۇنعان سارى توپىراقتى باسىپ ٴوتتى.

　　يان ـ اندا ورتالىق اسكەري ىستەر كوميتەتىنىڭ ساياسي قىزمەت ماجىلىسىنە قاتىناسقاننان كەيىن، باس شۋجي شي جينپيڭ ات ٴىزىن سۋىتپاي چيڭحايعا، نيڭشياعا كەلدى. بۇل رەت باتىس سولتۇستىككە كەلگەندە ”جۇڭحۋا ۇلتى ورتاق تۇلعا تانىمىن بەكەمدەۋ“ نەگىزگى جەلىسى باستان ـ اياق ساباقتاستى.

　　”مەملەكەتتىڭ جەرى مىڭداعان لي كەڭ، بۇل جۇرتشىلىق قونىستاناتىن جەر“. كەڭ ـ بايتاق جەر ـ سۋدى ٴار ۇلت بىرگە اشقان. بۇل بىرگە اشقان، ەڭبەكتەنگەن، كۇرەس جاساعان توپىراقتا ۇلت قاتىناسىن، ۇلت قىزمەتىن ويلانۋدىڭ، جۇڭحۋا ۇلتىنىڭ ىنتىماققا، بىرلىككە تالپىنعان، ۇلى گۇلدەنۋدى ماقسات ەتكەن ىشكى قوزعاۋشى كۇشىن قاراستىرۋدىڭ ٴدال ٴساتى.

　　تەكسەرۋ ـ زەرتتەۋ ۋاقىتىن تاڭداۋ دا وتە تەرەڭ مانگە يە:

　　بيىل جاڭا جۇڭگو قۇرىلعاندىعىنىڭ 75 جىلدىعى. 75 جىلدان بەرى ەلىمىزدىڭ ۇلتتار ىنتىماعى، العاباسارلىعى ىستەرى ۇزدىكسىز دامىپ كەلدى. 56 ۇلت قالاي كوپ نەگىزدە ٴبىر تۇلعاعا اينالىپ، ٴبىر تۇلعادا بارشا گۇلدى شەشەك اتتىرا الدى؟ تەكسەرۋ ـ زەرتتەۋ وعان جاۋاپ بەردى.

　　كەلەر ايدا رەفورمانى اناعۇرلىم جاپپاي تەرەڭدەتۋدىڭ ۇلكەن شىمىلدىعى اشىلادى. قايتكەندە جۇڭگو ۇلگىسىندەگى وسىزامانداندىرۋدى ىلگەرىلەتىپ، ۇلتتار ىنتىماعى، العاباسارلىعى كۇشتەرىن اناعۇرلىم ۇيىستىرۋعا بولادى؟ تەكسەرۋ ـ زەرتتەۋ وعان نۇسقاۋ كورسەتتى.

　　چيڭحاي مەن نيڭشيا بىردەي باتىس بولىككە ٴتان. 2 ايدىڭ الدىندا، جاڭا داۋىردە باتىس بولىكتى قاۋىرت اشۋدى ىلگەرىلەتۋ اڭگىمە ٴماجىلىسى اشىلدى. جۇڭگو ۇلگىسىندەگى وسىزامانداندىرۋ قۇرىلىسىندا باتىس بولىكتى قاۋىرت اشۋدىڭ جاڭا تاراۋىن قۇلشىنا جازۋعا تەكسەرۋ ـ زەرتتەۋ ونان ارى ايقىن بەتالىس كورسەتتى.

　　مەكتەپتە، بايىرعى بۇتحانادا، الەۋمەتتىك اۋماقتا جاعداي ۇعىستى، جوبا ـ جوسپارلاردى سۇرادى، قاعيدانى ٴتۇسىندىردى، باس شۋجي شي جينپيڭ: ”56 ۇلت، مەيلى مىنا ۇلت، الدە انا ۇلت بولسىن، بارلىعىمىز ٴبىر ۇلكەن شاڭىراقپىز، ول جۇڭحۋا ۇلتى ۇلكەن شاڭىراعى. جۇڭحۋا ۇلتى ورتاق تۇلعاسىن ويداعىداي قۇرۋىمىز كەرەك. ٴبىر اراعا ىنتىماقتاسىپ، اناردىڭ دانىندەي تىعىز ۇيىسۋىمىز كەرەك“، ـ دەدى اسەرلى سەزىممەن.

　　ىستەستىك

　　”بۇكىل ەل ٴبىر تۇتاس جۇيە دەگەنگە تاباندى بولۋ“

　　6 ـ ايدىڭ 18 ـ كۇنى شينيڭدەگى ٴبىرىنشى بەكەتىندە باس شۋجي گولو شينيڭ ۇلتتار ورتا مەكتەبىنە باردى.

　　گولو چيڭحايدىڭ شىعىس وڭتۇستىك بولىگىنە ورنالاسقان، تەڭىز دەڭگەيىنەن بيىك، كىليماتى ناشار، ورتاسى جاپالى. شاڭحاي قارجى قوسىپ، گولو ٴۇشىن شينيڭدە ٴبىر جاتاقتى ورتا مەكتەپتى كومەكتەسىپ سالىپ بەردى.

　　1996 ـ جىلى شىعىس پەن باتىس بولىكتىڭ كەدەيلەردى سۇيەمەلدەۋ ىستەستىگى شىمىلدىعىن اشۋدان جاڭا داۋىردە شىعىس پەن باتىس بولىك ىستەستىگى دەڭگەيىنە كوتەرىلۋگە دەيىن؛ اقشا، زات بەرۋدەن كوپ ساتىلى، كوپ فورمالى، جان ـ جاقتى ىستەستىك ارناسىنا دەيىن، قارجى اعىنى، بايلىق اعىنى، تەحنيكا اعىنى، دارىندىلار اعىنى باتىس بولىككە قۇيىلدى. چيڭحايدى الىپ ايتار بولساق، ”پارتيا ورتالىق كوميتەتى بەيجيڭ قاتارلى 6 ولكە، قالانى، چيڭحۋا داشۋەسى قاتارلى 23 جوعارى مەكتەپتى چيڭحايعا باعىتتامالى كومەك كورسەتۋگە ورنالاستىردى، مۇنىڭ ىشىندە وقۋ ـ اعارتۋ جاعىنان چيڭحايعا كومەكتەسۋ ٴارقايسى وقۋ كەزەڭىن، ٴار ٴوڭىردى، دارىندىلاردى قارجى نىسانىمەن جاپپاي قامتۋدى جۇزەگە اسىردى“.

　　باس شۋجي شي جينپيڭ ٴوز باسىنان وتكەرۋشى، ىلگەرىلەتۋشى. تاياۋدا عانا باس شۋجي تاعى سىچۋان ولكەسىنىڭ نانچۇڭ قالاسى جىجياڭ باستاۋىش مەكتەبىنىڭ وقۋشىلارىنا جاۋاپ حات جازدى، ول ونىڭ جىجياڭدا قىزمەت ىستەگەن كەزدە كوڭىل ٴبولىپ، ىلگەرىلەتكەن باعىتتامالى كومەكتەسىپ ـ سۇيەمەلدەگەن مەكتەبى ەدى.

　　گولو شينيڭ ۇلتتار ورتا مەكتەبىنىڭ باستىعى چاڭ تۋ شاڭحايدان كەلگەن. اسحانا، جاتاق، ساباقحانا، وقۋشىلار قۇرامى، ساباق ورنالاستىرۋ، دەنە تاربيە جاتتىعۋى، ول وسى ارانىڭ جاعدايىن باس شۋجيگە ەگجەي ـ تەگجەيلى تانىستىردى.

　　اسحاناعا كىرگەندە، تاماقتىڭ حوش ٴيىسى اڭقىدى. باس شۋجي شي جينپيڭ تاماق تىزىمدىگىنىڭ الدىنا بارىپ، تاماق باعاسىن تاپتەشتەي كوردى.

　　”ەتتى تاعامدار 6 يۋاننان اسپايدى، ەتسىز تاعامدار 3 يۋاننان تومەن. 10 يۋانعا تويا تاماقتانۋعا بولادى، ٴار ايدا تاعى تۇرمىستىق كومەك قاراجات بار“.

　　تانىستىرۋدى تىڭداعان باس شۋجي: ”قازىر بالالاردىڭ ٴوسىپ كەلە جاتقان كەزى. ازىق ـ تۇلىك تازالىعىنا، ٴسوزسىز، كوڭىل بولىڭدەر. اۋەلى، شيكىزاتتاردى ساتىپ العاندا، ٴسوزسىز، تولىمدى، ماسەلەسى جوق، حاۋىپسىز بولۋ كەرەك. ونان كەيىن ساقتاۋ، جاساۋ بارىسىندا دا تازالىققا كوڭىل ٴبولۋ كەرەك. وسى نەگىزدە تاماقتى ٴدامدى جاساپ، بالالاردىڭ ٴنارلى، سالاماتتى تاماقتانۋىنا مۇمكىندىك جاساڭدار“، ـ دەپ قاداعالاي تاپسىردى.

　　جاتاق ايناداي جارقىراپ تۇر، ىشىندە تاعى قول جۋۋ بولمەسى بار. ىرگەدەگى جۋىنۋ بولمەسىندە كىرجۋعىش، قۇرعاتقىش تولىق سەپتەلگەن. باس شۋجي ىقىلاسپەن: ”قىستا جىلى سۋ بار ما“؟ ـ دەپ سۇرادى.

　　”كۇندىز ـ ٴتۇنى جىلى سۋمەن قامداپ، بالالاردىڭ جۋىنىپ ـ شايىنۋىنا كەپىلدىك ەتەمىز“.

　　وقىتۋ عيماراتىنىڭ ىشىنەن كىتاپ وقىعان داۋىستار ەستىلدى. كاريدورعا حاتكەرلىك تۋىندىلارى ٴىلىنىپتى، جازبالاردىڭ كەيبىرەۋى سۇيەكتى دە الۋەتتى؛ كەيبىرەۋى نازىك تە ادەمى كورىنەدى. باس شۋجي ايالداپ، زەر سالا قارادى.

　　ورتا مەكتەپ ٴبىرىنشى جىلدىق (1) كلاسىنداعى بالالارعا يدەيا ـ ساياسي ساباعى ٴوتىلىپ جاتتى، نەگىزگى تاقىرىبى ”جاڭا ٴداۋىر، جاڭا مەكەن“ ەدى. جاي ىزگىلىك وزەن ـ بۇلاقتاي اينالاسىنا ٴنار بەرەدى، ۇلكەن ىزگىلىك جەر مەن كوكتەي بار الاپقا مەيىر توگەدى. مەملەكەت كوزقاراسىن، ۇلت كوزقاراسىن العاشقى باستامادان باستاۋ كەرەك.

　　”اۋىلىم گولو وبلىسىنىڭ بانما اۋدانىندا“. ورنىنان تۇرىپ سويلەگەن قىز بالانىڭ اتى نيدۇڭ لاماۋ. ول بۇلت اياسىنداعى كوركەم كورىنىس پەن باي مازمۇندى تۇرمىس بەينەلەنگەن سۋرەتىن كوتەرىپ تۇرىپ: ”بۇرىن مال باققاندا سيىر تابىنىنىڭ سوڭىنان قالماي ەرىپ ٴجۇرۋشى ەدىك، سيىر جوعالسا تاۋ ـ تاستى كەزىپ ىزدەۋشى ەدىك. اتپەن مال جايۋدان كەيىن كەلە موتوتسيكلمەن مال جايۋعا، ونان قازىرگى كەيبىر تۇرعىنداردىڭ ۇشقىش اپپاراتتان پايدالانىپ مال جايۋىنا دەيىن، اۋىلىم اناعۇرلىم وسىزاماندانا ٴتۇستى“، ـ دەدى.

　　”ۇيلەرىڭدە مىنا ەلەكتر جابدىقتارىنىڭ ٴبارى بار ما“؟ باس شۋجي شي جينپيڭ سۋرەتتى نۇسقاپ تۇرىپ سۇرادى. ”بار! كىرجۋعىش، تەلەۆيزور، بارلىعى بار“.

　　”ۇيلەرىڭدە قانشا سارلىق بار؟“، ”50 دە 60 باس. مال شارۋاشىلىق وڭىرلەرىندەگى تۇرعىنداردىڭ اراسىندا ورتاشا كولەم ەسەپتەلەدى“.

　　”اتقا ٴمىنۋدى بىلەسىڭدەر مە“؟. بۇل سۇراۋدى تىڭداعاندا وقۋشىلاردىڭ بارلىعى: ”بىلەمىز!“ ـ دەپ كۇلىمسىرەي جاۋاپ قاتتى.

　　باس شۋجي ىقىلاسپەن بىلاي دەدى: ”مال شارۋاشىلىق وڭىرلەرىنەن وسى اراعا كەلدىڭدەر، تۇرمىس ادەتىندە ٴبىراز وزگەرىس بولادى، الايدا سەندەردىڭ ومىرلەرىڭدە اناعۇرلىم كوپ وراي بولادى“.

　　بويشاڭ ەر بالا ياڭ ديڭ ورنىنان تۇرىپ: ”شي اتاي، سالەمەتسىز بە، مەنىڭ اۋىلىم گولو وبلىسىنىڭ جيۋجى اۋدانىندا. ىلگەرى قاتىناس ـ تاسىمال شارت ـ جاعدايى ناشار، توڭازىتۋ تەحنيكاسى ناشار بولۋ سەبەپتى قوي، سيىر ەتىن ساقتاۋ قيىنعا سوققان ەدى. قازىر تۇرمىسىمىزدا زور وزگەرىس تۋىلدى...“

　　ۇلان ـ بايتاق جۇڭگونىڭ وراسان زور وزگەرىسى ٴاربىر تاۋ ەتەگىندە، ٴاربىر وزەندە، ٴاربىر وتباسىندا تۋىلدى.

　　تاريحقا نازار سالساق، جاڭا جۇڭگو قۇرىلعاننان بەرگى جەر مەن كوكتەي وزگەرىستى ٴتىپتى دە تەرەڭ سەزىنە الامىز. ”يدەيا ـ ساياسي ساباعىندا تاياۋ زامان تاريحى سويلەندى مە“؟ ـ دەپ سۇرادى باس شۋجي.

　　وقىتۋشى ـ وقۋشىلار تالاسا ـ تارماسا: ”سويلەندى! اپيىن سوعىسى، شينحاي توڭكەرىسى، نانحۋ كولىندەگى قىزىل قايىق...“

　　باس شۋجي شي جينپيڭ قۇپتاي باس يزەپ، بىلاي دەدى: ”جۇڭحۋا ۇلتى ورتاق تۇلعا تانىمىن بەكەمدەۋدى مەكتەپتىڭ يدەيا ـ ساياسي ساباعىنىڭ ماڭىزدى ٴتۇيىنى ەتىپ، جۇڭگو كوممۋنيستىك پارتياسى مەن جۇڭگوشا سوتسياليزم حيكاياسىن ويداعىداي بايانداپ، جاڭا داۋىردە جۇڭگو ۇلگىسىندەگى وسىزامانداندىرۋ ارقىلى مەملەكەتتى قۇدىرەتتەندىرۋ قۇرىلىسى، ۇلتتى گۇلدەندىرۋ ۇلى ٴىسىن جاپپاي ىلگەرىلەتۋ حيكاياسىن ويداعىداي بايانداپ، جۇڭحۋا ۇلتى ورتاق تۇلعا جانە ۇلتتار ىنتىماعى، العاباسارلىعى حيكاياسىن ويداعىداي بايانداپ، جۇڭحۋا ۇلتى ورتاق تۇلعا تانىمىن كىشكەنتايىنان باستاپ بالالاردىڭ جۇرەگىنە ۇيالاتۋ كەرەك“.

　　ساباقحانادان شىعاردا، باس شۋجي ٴبىرىنشى قاتاردا وتىرعان ”كوزىلدىرىكتى بالاقايعا“ نازار اۋداردى.

　　”كوزىلدىرىگىڭنىڭ گرادۋسى قانشا“؟

　　”بىرەۋى 350 گرادۋس، بىرەۋى 300 گرادۋس“.

　　”كلاستارىڭدا كوزىلدىرىك سالاتىندار كوبىرەك ەكەن. بالاقايلار، كوزدەرىڭدى قورعاۋعا كوڭىل ٴبولىپ، دەنە شىنىقتىرۋدى كۇشەيتۋلەرىڭ كەرەك“.

　　الاڭدا جۇرتشىلىق سەڭدەي سوعىلىسادى. وقىتۋشى ـ وقۋشىلار بەينە ۇستىرتكە تالتۇستە تۇسكەن كۇن نۇرىنداي قىزۋ مەرەيمەن باس شۋجيدى قاۋمالاپ الدى.

　　”بۇكىل ەل ٴبىر تۇتاس جۇيە بولۋعا تاباندى بولىپ، ٴوزارا كومەكتەسۋى، اسىرەسە، تەڭىز جاعالاۋىنداعى وڭىرلەر باتىس بولىك وڭىرلەرىنە، دامىعان وڭىرلەر دامۋدا كەنجە قالعان وڭىرلەرگە كومەكتەسۋى، بارلىعى ٴوز رولىن ٴداپ باسىپ تابۋى كەرەك. مۇنىڭ ىشىندەگى، ەڭ ماڭىزدىسى، وقۋ ـ اعارتۋ بويىنشا باعىتتامالى كومەكتەسۋ، بالالاردى ويداعىداي تاربيەلەۋ، بۇل تەرەڭ مانگە يە“.

　　ٴدال وسى سوزدەردى ەت قۇلاعىمەن ەستىگەن بالالار كوزدەرىنە جاس الدى. باس شۋجي وقىتۋشى ـ وقۋشىلارعا ىقىلاسپەن كوز جىبەرىپ بىلاي دەدى:

　　”ٴدال وسىنداي تاماشا شارت ـ جاعدايدى قاستەرلەۋىمىز كەرەك. جۇڭگوشا سوتسياليزم ىستەرىنىڭ ٴىزباسارلارى جانە قۇرىلىسشىلارى بولۋعا بەل بايلاپ، ومىردە كەرەمەتتەر جاراتۋ ورايىنا يە بولۋعا قۇلشىنۋ كەرەك“.

　　6 ـ ايدىڭ 19 ـ كۇنى تۇستەن كەيىن نيڭشياعا جەتتى. سول كۇنى باس شۋجي شي جينپيڭ ميننيڭ قالاشىعىنىڭ تاياۋ مەزگىلدەگى جاعدايىن دەن قويا سۇرادى.

　　فۋجياندا قىزمەت ىستەگەن كەزدە شي جينپيڭ جولداس فۋجيان مەن نيڭشيانىڭ ىستەستىك جاساپ باعىتتامالى كومەكتەسۋ ـ سۇيەمەلدەۋىنە باستاماشىلدىقپەن جاۋاپتى بولدى. ”قۇرعاق قايراڭنان“ ”التىن قايراڭعا“ دەيىن، ”كوشپەندىلەر تۇراعىنان“ ميننيڭ قىستاعىن سالۋعا دەيىن دامىپ، گۇلدەنىپ ميننيڭ قالاشىعىنا اينالعانعا دەيىن 20 نەشە جىل ٴوتتى، باس شۋجي باستان ـ اياق سول جەردەگى اۋىلداستاردى ەسىنەن شىعارعان جوق.

　　”كەدەيلەردى سۇيەمەلدەۋ زور بەكىمىمدى شىنايى قوزعاعانى ٴوزىمنىڭ كەشىرمەلەرىمنەن سىرت، شيحايگۋدى كورگەنىم بولدى“.

　　”ەستۋىمشە، قازىر گۇلدەنۋى وتە جاقسى ەكەن، ەرەكشە كاسىپ سالاسى دا بار ەكەن. بۇرىن سونشاما جاپالى جەردەن جۇزىمنەن شاراپ شىعاراتىن جەرگە اينالىپتى، بۇل ادامدى اسەرلەندىرەدى جانە قۋانتادى!“

　　بايىرعى بۇتحانا

　　”وتاندى ٴسۇيۋ، ٴدىندى قاستەرلەۋ تاڭداۋلى ٴداستۇرىن ساۋلەلەندىرەيىك“

　　چيڭحاي شيزاڭمەن جالعاسىپ، شينجياڭمەن شەكتەسەدى، گانسۋمەن ىرگەلەسىپ، سىچۋانمەن تۇتاسادى. ەجەلدەن كوپ نەگىزدى مادەنيەتتىڭ توعىسۋىنىڭ، ۇلتتاردىڭ ارالاسۋىنىڭ، اۋىس ـ كۇيىس جاساۋىنىڭ ماڭىزدى جولى بولىپ كەلدى.

　　شينيڭ ايبىندى دا كوركەم دابانشان تاۋى مەن لاجيشان تاۋىنىڭ ارالىعىنا ورنالاسقان. تاڭبو بايىرعى جولىنداعى كەرۋەن قوڭىراۋىنىڭ داۋىسىن ەستىگەن، تاريحي اۋمالى ـ توكپەلى جاعدايعا كۋا بولعان حۇڭجۋە بۇتحاناسى بايىرعى قالا شينيڭ قالاسىنىڭ چىڭجۇڭ رايونىنا ورنالاسقان.

　　بۇتحانانىڭ الدىنداعى اۋلادا حۇڭجۋە بۇتحاناسى دەموكراتيالىق باسقارۋ كوميتەتىنىڭ مەڭگەرۋشىسى گارۋا اۋاڭساڭبو قۇرمەتپەن حادا ۇسىندى، موناحتار تۇتانعىش تۇعىر كوتەرىپ، اسىل كۇندىك ۇستاپ باس شۋجي شي جينپيڭدى قارسى الدى.

　　حۇڭجۋە بۇتحاناسى سىندى وسى مىڭ جىلدىق بايىرعى بۇتحانا تاريحتاعى ورتالىق ۇكىمەتتەر مەن شيزاڭ بۇددا ٴدىنى بايلانىسىن نىعايتۋ جاعىندا ماڭىزدى كوپىرلىك، دانەكەرلىك رول اتقاردى، سونداي ـ اق پارتيامىزدىڭ اعا بۋىن توڭكەرىسشىلەرىنىڭ ۇلت قىزمەتى مەن ٴدىن قىزمەتىنە كوڭىل ٴبولىپ، ونى ىلگەرىلەتكەن شۇعىلالى تاريحىنا كۋا بولدى.

　　سان وزگەرىستى باستان كەشىردى، وقىتۋ ارقىلى ادام تاربيەلەدى.

　　باس شۋجي شي جينپيڭ حۇڭجۋە بۇتحاناسىندا تۇراقتى بەلگىلەنگەن چيڭحاي ولكەسى ۇلتتار ىنتىماعى، العاباسارلىعى تاربيەسى بازاسى كورمەسىن ەكسكۋرسيالادى.

　　”اعا بۋىن توڭكەرىسشىلەردەن ۇيرەنىپ، جاڭا داۋىردەگى پارتيانىڭ بىرلىكساپ قىزمەتىن، ۇلت قىزمەتىن، ٴدىن قىزمەتىن اناعۇرلىم ويداعىداي ىستەۋ كەرەك“.

　　مەملەكەت كوزقاراسى، ۇلت كوزقاراسى، تاريح كوزقاراسى، مادەنيەت كوزقاراسى، ٴدىن كوزقاراسى، بايىرعى بۇتحانا تاريحتىڭ دامۋى مەن وزگەرۋ زاڭدىلىعىن ايگىلەدى. باس شۋجي شي جينپيڭ بىلاي دەپ باسا دارىپتەدى: ”وسى باعالى تاريحي مادەنيەت مۇراسىن ويداعىداي قورعاپ، جۇڭحۋا ۇلتى ورتاق تۇلعا تانىمىن بەكەمدەۋگە، ۇلتتار ىنتىماعىن، العاباسارلىعىن جەبەۋگە جاڭا ۇلەس قوسۋ كەرەك“.

　　ۇلكەن زالدان شىققاندا، موناحتار حادا ۇستاپ، باس شۋجيدى اتتاندىرىپ سالدى.

　　باس شۋجي شي جينپيڭ بىلاي دەپ تەرەڭ اتاپ كورسەتتى: ”جۇڭگو ۇلگىسىندەگى وسىزامانداندىرۋ ارقىلى مەملەكەتتى قۇدىرەتتەندىرۋ قۇرىلىسى، ۇلتتى گۇلدەندىرۋ ۇلى ٴىسىن جاپپاي ىلگەرىلەتۋ دىنگە سەنەتىن قالىڭ بۇقارانى قامتىعان بۇكىل ەلدەگى ٴار ۇلت حالقىنىڭ ىنتىماقتاسا كۇرەس جاساۋىن قاجەت ەتەدى. چيڭحايداعى شيزاڭ بۇددا ٴدىنى سالاسىنىڭ وتاندى ٴسۇيۋ، ٴدىندى قاستەرلەۋ تاڭداۋلى ٴداستۇرىن اسقاقتاتىپ، دىندەردىڭ ۇيلەسىمدىلىگىن، قوعامنىڭ جاراسىمدىلىعىن، ۇلتتاردىڭ تاتۋلىعىن جەبەپ، جۇڭگو ۇلگىسىندەگى وسىزامانداندىرۋ بارىسىندا بەلسەندى رول ساۋلەلەندىرۋىن ٴۇمىت ەتەمىن“.

　　چيڭحاي ولكەلىك پارتكوم مەن ولكەلىك ۇكىمەتتىڭ قىزمەتىنەن مالىمەت بەرۋ ماجىلىسىندە باس شۋجي شي جينپيڭ گولونىڭ قويناۋىنا ورنالاسقان دارى اۋدانىنداعى چاراڭ بۇتحاناسىن تىلگە تيەك ەتتى.

　　چاراڭ بۇتحاناسى بەس جۇلدىزدى قىزىل تۋ كوتەرىلگەننەن كەيىنگى گولو ساحاراسىنىڭ جەر ـ كوكتى ٴدۇر سىلكىندىرگەن وزگەرىسىنە كۋا بولدى، سونداي ـ اق ٴدىن سالاسىنداعى قايراتكەرلەر مەن دىنگە سەنەتىن بۇقارانىڭ پارتيانى قولداپ ـ قۋاتتاۋ سۇيىسپەنشىلىگىن ارقالاپ وتىر. 70 نەشە جىلدان بەرى چاراڭ بۇتحاناسى باستان ـ اياق داڭقتى ٴداستۇردى اسقاقتاتىپ، وتاندى ٴسۇيۋدى، ٴدىندى قاستەرلەۋدى بۇتحانا قۇرۋدىڭ نەگىزى ەتىپ كەلدى.

　　”بۇل ۇلت قىزمەتىن، ٴدىن قىزمەتىن ويداعىداي ىستەۋ جونىنەن شابىت بەرۋ ٴمانىن الادى“. باس شۋجي شي جينپيڭ بىلاي دەپ باسا دارىپتەدى: ”جاڭا داۋىردەگى پارتيانىڭ ٴدىن قىزمەتى نازارياسى مەن باعىت ـ ساياساتتارىن جاپپاي دايەكتىلەندىرىپ، ٴدىن سالاسىنداعىلارعا يدەيالىق ـ ساياسي جەتەكشىلىكتى كۇشەيتۋ كەرەك“.

　　مەكەن

　　”قوعامدى باسقارۋدىڭ ٴتۇيىنىن نەگىزگى ساتىعا قويۋ كەرەك“

　　الەۋمەتتىك اۋماق قالانى باسقارۋدىڭ ەڭ كىشكەنە بىرلىگى، ونىڭ ۇستىندە مىڭ ٴجىپتىڭ باسىن ٴبىر ينە بىرىكتىرەدى.

　　6 ـ ايدىڭ 19 ـ كۇنى تۇستەن كەيىن باس شۋجي شي جينپيڭ كوپ ۇلت شوعىرلى قونىستانعان يىنچۋان قالاسى جينفىڭ رايونىنىڭ چاڭچىڭ حۋايۋان الەۋمەتتىك اۋماعىنا كەلدى.

　　70 نەشە جىلدان بەرى ۇلتتاردىڭ بايلانىسى بۇرىن بولماعان دارەجەدە كەڭەيدى جانە تەرەڭدەدى، ەلىمىزدە كەڭ اۋماقتا بىتىراي قونىستانۋ، شاعىن اۋماقتا شوعىرلى قونىستانۋ، كىرىگىپ ارالاس قونىستانۋ سىندى ۇلت جان سانىنىڭ ورنالاسۋ جاعدايى ۇزدىكسىز تەرەڭدەدى. ٴوزارا كىرىككەن قوعامدىق قۇرىلىمدا قايتكەندە ٴتارتىپتى جۇمىس جۇرگىزىپ، تاتۋ ـ ٴتاتتى وتۋگە بولادى؟ بۇقارانىڭ تۇرمىسى قانداي؟

　　الەۋمەتتىك اۋماقتىڭ پارتيا مۇشەلەرى مەن بۇقاراعا قىزمەت وتەۋ ورتالىعى، 1 ـ قاباتتاعى حالىققا قولايلى قىزمەت وتەۋ زالىن، الەۋمەتتىك اۋماق دەنساۋلىق ساقتاۋ پۋنكتىن، مەيىر جەتكىزۋ ەرەن بازارىن، 2 ـ قاباتتاعى ”ونەر سارايىن“، ٴبي بولمەسىن باس شۋجي ٴبىر ـ بىردەن كوردى.

　　حالىققا قولايلى قىزمەت وتەۋ زالىندا الەۋمەتتىك اۋماق قىزمەتكەرلەرى قاربالاستىققا ٴتۇستى. كەيبىرەۋى قوعامدىق قامسىزداندىرۋ جۇمىسىن ىستەپ جاتىر، كەيبىرەۋى ايەلدەر بىرلەستىگىمەن بايلانىس جاساۋدا، كەيبىرەۋى ساقا اسكەرلەردىڭ ىستىق لەنياسىن ٴبىر جاقتى ەتىپ وتىر، كەيبىرەۋى ەندى عانا وتباسىلارىن ارالاپ قايتىپ كەلگەن.

　　اۋىلىڭىز قايدان، قانداي ماماندىق وقىدىڭىز، الەۋمەتتىك اۋماقتا قانشا ۋاقىت ىستەدىڭىز، كىرىسىڭىز قانداي، قىزمەتىڭىزدىڭ سيپاتى قانداي، الدا قانداي ويىڭىز بار؟... باس شۋجي شي جينپيڭ ەرەكشە ەگجەي ـ تەگجەيلى سۇرادى.

　　”قازىر الەۋمەتتىك اۋماقتىڭ قىزمەتى بۇرىنعىمەن سالىستىرعاندا قانداي“؟

　　”ورتالىق اۋىرتپالىقتى جەڭىلدەتۋ حۇجاتىن تاراتقاننان كەيىن، الەۋمەتتىك اۋماقتا تولتىراتىن كەستە ازايىپ، قىزمەت اناعۇرلىم شوعىرلاندى“.

　　”قوعامدىق باسقارۋدىڭ ٴتۇيىنىن نەگىزگى ساتىعا قويۋ كەرەك، قالالارداعى الەۋمەتتىك اۋماقتار بۇقاراعا ەڭ تىكە قىزمەت وتەيدى“. باس شۋجي ىقىلاسپەن بىلاي دەدى: ”ٴبىر الەۋمەتتىك اۋماق بەينە ٴبىر ۇلكەن وتباسى سياقتى. الەۋمەتتىك اۋماق قوسىنىنىڭ ٴبىرشاما ورنىقتى، قىزمەت قىزعىندىلىعىنىڭ وتە جوعارى ەكەندىگىن كورىپ، الاڭسىز بولدىم. الەۋمەتتىك اۋماق پارتيا ۇيىمى _ پارتيانىڭ نەگىزگى ساتى بۇقاراسىمەن بايلانىس جاساۋداعى جۇيكە ۇشى. الەۋمەتتىك اۋماق پارتيا ۇيىمىن ويداعىداي قۇرعاندا، كۇشەيتىپ قۇرعاندا، الەۋمەتتىك اۋماق قىزمەتىندە تىرەك بولادى“.

　　”ونەر سارايىنا“ قيما سۋرەت، كەستە، سىرما ۇلتاراق قويىلعان، ٴبي بولمەسىندەگى ۇلتتار ٴان ـ ٴبيىنىڭ ٴريتىمى ويناقى، بىردە تىنىش، بىردە دۋمانعا بولەنىپ، الەۋمەتتىك اۋماقتاعى قارتتاردىڭ تاماشا تۇرمىسىن بەينەلەدى.

　　”الەۋمەتتىك اۋماق تاجىريبەلەردى قورىتىندىلاپ، وي جەلىسىندە جاڭالىق اشىپ، تۇرعىندارعا قىزمەت وتەۋدى ىشكەرىلەي، ەگجەي ـ تەگجەيلى، تىڭعىلىقتى ىستەپ، بارعان سايىن جاقسى ىستەۋگە قۇلشىنۋى كەرەك. زەينەتكە شىققان تۇرعىندارعا قارتايعاندا كۇتىمدەلۋىنە، قارتايعاندا كوڭىلدى جۇرۋىنە مۇمكىندىك جاساۋمەن بىرگە، ٴارى قارتايعاندا دا رولىن ساۋلەلەندىرۋ كەرەك“.

　　الەۋمەتتىك اۋماققا بارساڭىز، كۇن شۇعىلاسىن شاشقان، جاسىل جەلەك جامىلعان، عيماراتتار بوي كوتەرگەن، بار الاپتان تىرشىلىك تىنىسى مەن مۇندالايدى. حانزۋ، حۇيزۋ، مانزۋ، موڭعۇل، زاڭزۋ قاتارلى ٴار ۇلت بۇقاراسى وسى ارادا تاتۋ ـ ٴتاتتى وتۋدە.

　　تۇرعىن جاۋ شوۋچىڭ باس شۋجيدى ۇيگە باستاپ كىردى.

　　”مۇنىڭ بارلىعى حۇيزۋلاردىڭ ازىق ـ تۇلىگى بولار“؟ ـ دەپ سۇرادى باس شۋجي شي جينپيڭ قوناق بولمەسىندەگى شاي ۇستەلىن نۇسقاپ.

　　”مىناۋ ساڭزى، مىناۋ شەلپەك...“

　　ٴۇي ٴىشى وتە كوڭىلدى بولدى.

　　جۇمىستانۋدان كىرىسكە دەيىن، ەمدەۋ قامسىزداندىرۋىنان وقۋ ـ اعارتۋعا دەيىن، باس شۋجي ٴبىر ٴۇيلى جانمەن قورالانا وتىرىپ اڭگىمە دۇكەنىن قۇردى.

　　جاۋ شوۋچىڭنىڭ نەمەرەسى 5 ـ جىلدىقتا وقيدى، قالىڭ سيلىقتىڭ ىشىندەگى ەڭ كوزگە توسەتىنى جىلدىقتار بويىنشا جۇگىرۋدە ٴبىرىنشى بولعان سيلىعى بولدى. باس شۋجي تۇراقتاندىرىپ بىلاي دەدى: ”بالالار احىلاق، اقىل ـ وي، دەنە، ەستەتيكا، ەڭبەك جاعىنان جان ـ جاقتى جەتىلۋى كەرەك“.

　　الەۋمەتتىك اۋماق تۇرعىندارى باس شۋجيدىڭ كەلگەندىگىن ەستىپ، الەۋمەتتىك اۋماق الاڭىنا جينالدى.

　　باس شۋجي تۇرعىنداردىڭ اراسىنا كەلىپ، كوپشىلىكپەن ىقىلاسپەن سالەمدەستى، الاڭ ەرەكشە دۋماندى بەينەگە شومدى.

　　”ۇلتتار ىنتىماعى توتەنشە ماڭىزدى، ٴبىز 56 ۇلت اناردىڭ دانىندەي تىعىز ۇيىسۋىمىز كەرەك. 56 ۇلتتىڭ ٴبىر اراعا ۇيىسۋى دەگەنىمىز ٴدال جۇڭحۋا ۇلتى ورتاق تۇلعاسى، جۇڭحۋا ۇلتى ۇلكەن شاڭىراق. ٴبىز بىرگە كۇرەس جاساپ، جۇڭگو ۇلگىسىندەگى وسىزامانداندىرۋدى بىرگە ىلگەرىلەتىپ، جۇڭحۋا ۇلتىنىڭ ۇلى گۇلدەنۋىن جۇزەگە اسىرايىق!“

　　وسى جىلدارى اسقار تاۋ، الىس جول بولسا دا، قاقاعان اياز، شىلىڭگىر ىستىققا قاراماي، باس شۋجي شي جينپيڭ ۇلتتار وڭىرلەرىنە ىلگەرىندى ـ كەيىندى ىشكەرىلەي باردى.

　　كەدەيلىكتەن ارىلتۋدان قامال الۋدىڭ ماشاقاتتى شايقاسىندا باس شۋجي ۇلتتار وڭىرىنە، ۇلتتار بۇقاراسىنا قاداعالاي نازار اۋداردى. 2016 ـ جىلى نيڭشيادا قىزمەت تەكسەرگەندە، ول ”سول جەردىڭ وزىنەن ماتەريال الىپ“ بىلاي دەپ مىسال كەلتىردى: ”ليۋپانشان تاۋى كەزىندە قىزىل ارميانىڭ ۇزاق جورىقتا اسقان ەڭ سوڭعى بيىك تاۋى بولعانى سياقتى، كەدەي حالىقتى تۇگەلدەي كەدەيلىكتەن ارىلتۋ ٴبىزدىڭ جاپپاي دوڭگەلەك داۋلەتتى قوعام ورناتۋدا، ٴسوز جوق، اسىپ وتۋگە ٴتيىستى ەڭ سوڭعى بيىك تاۋىمىز“ .

　　جول الىس، ال بۇگىن تىڭنان قادام تاستاپ وتىرمىز. چيڭحاي، نيڭشيا سياقتى وسى وڭىرلەردىڭ جۇگى ٴالى دە اۋىر.

　　چيڭحاي ولكەلىك پارتكوم مەن ولكەلىك ۇكىمەتتىڭ قىزمەتىنەن مالىمەت بەرۋ ماجىلىسىندە باس شۋجي شي جينپيڭ بىلاي دەپ باسا دارىپتەدى: ”چيڭحايداعى 45 اۋدان، قالا، رايوندا كەدەيلىكتەن ارىلعان 42 اۋدان بار. كەدەيلىكتەن ارىلتۋدان قامال الۋ جەتىستىكتەرىن بەكەمدەۋ، كەڭەيتۋ سىندى مىندەتتى باستان ـ اياق مىقتى يگەرۋ كەرەك، كولەمدەنگەن قايتا كەدەيلەسۋدىڭ تۋىلۋىنا استە بولمايدى. اۋىل ـ قىستاقتى گۇلدەندىرۋ مىندەتىن جالپى تۇلعالىق ىلگەرىلەتۋ كەرەك“.

　　”حالىق تۇرمىسى تىنىش كەزدە ولاردى ادىلەتتى ىستەرگە باستاعان ٴجون“. ۇلت قىزمەتىن ىستەۋ جونىندە، باس شۋجي شي جينپيڭ حالىقتىق سۇيىسپەنشىلىكتى ايرىقشا باسا دارىپتەپ بىلاي دەدى: ”حالىق تىلەگىنە ۇيلەسەتىن، حالىق تۇرمىسىنا تيىمدىلىك جاسايتىن، جۇرت جۇرەگىن جىلىتاتىن ناقتى ىستەردى كوبىرەك ىستەپ، ٴار ۇلت بۇقاراسى ۋايىمداپ وتىرعان ماسەلەلەردى كوبىرەك شەشۋ كەرەك“.

　　بىلتىر 12 ـ ايداعى جيشىشان جەر سىلكىنىسىندەگى اپاتتان كەيىنگى قالپىنا كەلتىرۋ، قايتا قۇرۋ اياق الىسىن باس شۋجي باستان ـ اياق كوكەيىندە ساقتاپ كەلەدى. وسى رەت ول جيشىشان جەر سىلكىنىسى اپاتىنان كەيىنگى قالپىنا كەلتىرۋ، قايتا قۇرۋ قىزمەتىن ۇزدىكسىز جاقسى ىستەپ، اپاتتان ساقتانۋ، اپات زيانىن ازايتۋ، اپاتتان قۇتقارۋ قابىلەتى قۇرىلىسىن كۇشەيتۋدى تاپسىردى.

　　دامۋ

　　”ٴسوز جوق، ىستەۋگە تيىستىلەرىن ىستەۋگە، ىستەمەۋگە تيىستىلەرىن ىستەمەۋگە تاباندى بولۋ كەرەك“

　　جوعارى ساپالى دامۋ جاڭا ٴداۋىردىڭ بۇلجىماس قاعيداسى، ول بايلىق شوعىرلانعان ۇلتتار وڭىرىنە سىن ـ سايىس تا، شەكسىز وراي دا اكەلدى.

　　پارتيا 20 ـ قۇرىلتايىنان كەيىن ٴار جولى جەر ـ جەرگە بارىپ تەكسەرۋ ـ زەرتتەۋ جۇرگىزگەندە، باس شۋجي شي جينپيڭ جۇڭگو ۇلگىسىندەگى وسىزامانداندىرۋدىڭ جەرگىلىكتى تاراۋلارىن قالاي جازۋدى جوسپارلادى، ورنالاستىردى. ستراتەگيالىق ورنىن يگەرىپ، ٴوز جەرىنىڭ ەرەكشەلىگىمەن ۇشتاستىرىپ، ٴوز ارتىقشىلىقتارىن ايگىلەۋمەن بىرگە، بىرىككەن كۇش توپتاۋ كەرەك.

　　بۇل جولى چيڭحاي جونىندە باس شۋجي مالىمەت بەرۋ ماجىلىسىندە ٴتورت ٴتۇرلى تالاپ قويدى، ول كاسىپ سالاسى، ەكولوگيا، حالىق تۇرمىسى، ۇلتقا قاتىستى بولىپ، ٴبىر ـ بىرىمەن قابىسقان، ٴبىر تۇتاس جوسپارلانىپ، تەڭ ٴمان بەرىلگەن.

　　جوعارى ساپالى دامۋ مەن جوعارى دەڭگەيلى قورعاۋدى ٴبىر تۇتاس جوسپارلاۋ جۇڭگونىڭ دامىپ بۇگىنگى كۇنگە كەلگەندە ٴدوپ كەلىپ وتىرعان ۇلكەن تاقىرىبى. چيڭحاي جونىنەن العاندا، چاڭجياڭ، حۋاڭحى، لانساڭجياڭ وزەندەرى وسى ارادان شىعىسقا جوڭكىلىپ، جۇڭحۋا ۇلتىن ماپەلەدى. ٴۇش وزەن قاينارىنىڭ ەكولوگياسى ۇلتتىڭ اماندىعىنا قاتىستى.

　　جەرگىلىكتى ورىننىڭ ”چيڭحاي _ شيزاڭ ٴۇستىرتىن ەكولوگيالىق وركەنيەتتىڭ بيىگى ەتىپ قۇرىپ شىعۋعا“ كۇش سالعانىن ەستىپ، باس شۋجي شي جينپيڭ بىلاي دەپ اتاپ كورسەتتى: ”مىنە بۇل سىزدەردىڭ ەڭ ۇلكەن ۇلەستەرىڭىز. ەڭ ماڭىزدىسى _ ٴۇش وزەن قاينارى سىندى وسى ’جۇڭحۋا سۋ مۇناراسىن‘ ويداعىداي قورعاپ، ورگانيزمدەردىڭ الۋان تۇرلىلىگىن قورعاپ، سۋ قاينارىن ساقتاۋ قابىلەتىن جوعارىلاتۋ كەرەك.

　　چيڭحاي وسىزاماندانعان كاسىپ سالاسى جۇيەسىن كۇش سالا جەتىلدىرىپ، تازا ەنەرگيا، تۇزدى كول حيميا ونەركاسىبى، ەكولوگيالىق ساياحات، ورگانيكالى ەگىن، مال شارۋاشىلىعى، سيفرلى ەكونوميكا، بيولوگيالىق ٴدارى ـ دارمەك سياقتى ەرەكشە، باسىمدىققا يە كاسىپ سالالارىن قاتار ىلگەرىلەتۋدە. بايىرعى ٴۇستىرت جەل، جارىق باسىمدىعىنان پايدالانىپ، جاسىل ەلەكتردى سىرتقا جەتكىزۋ كولەمىن 15 ولكەگە كەڭەيتتى.

　　مالىمەت بەرۋ ماجىلىسىندە باس شۋجي چيڭحايدىڭ كاسىپ سالاسىنداعى ”ٴتورت جەر“ قۇرىلىسىنىڭ بەتالىسىن ىشكەرىلەي ايقىندادى: ”دۇنيە جۇزىلىك دەڭگەيدەگى تۇزدى كول كاسىپ سالاسى بازاسىن جەدەل قۇرىپ، مەملەكەتتىڭ تازا ەنەرگيا كاسىپ سالاسى بيىگىن، حالىقارالىق ەكولوگيالىق ساياحات نىسانالى جەرىن، جاسىل، ورگانيكالى ەگىن، مال شارۋاشىلىق ونىمدەرىن سىرتقا شىعاراتىن جەردى تۇلعالاۋ كەرەك“.

　　2016 ـ جىلى چيڭحايعا بارىپ قىزمەت تەكسەرگەندە، ول ارنايى تۇزدى كولگە بارىپ، ايقىن تالاپ قويدى. بۇل جولى جەرگىلىكتى ورىنداعى جاۋاپتى جولداستار جاڭا ىلگەرىلەۋشىلىكتەردەن مالىمەت بەردى: زاپاس قورى بۇكىل ەل بويىنشا ٴبىرىنشى ورىندا تۇراتىن تۇزدى كولدەگى كالي، ماگني، ليتي بايلىعىنا سۇيەنىپ، جاڭا ەنەرگيا، جاڭا ماتەريال كاسىپ سالاسىنىڭ دامۋىنا تىرەك بولدى، بۇكىل ەلدەگى كاليلى تىڭايتقىشتىڭ %77ىن چيڭحاي قامدايدى.

　　باس شۋجي بىلاي دەپ باسا دارىپتەدى: ”بۇكىل ەلدىڭ دامۋ كەلەلى جاعدايىن كوزدە ۇستاپ، چيڭحايدىڭ وزگەشە بايلىق قاسيەتىن تولىق ويلاستىرۋ كەرەك“. ”بارلىق ٴىستى ىستەي بەرۋگە كەلمەيدى، تالعامپازدىقپەن ٴىس تىندىرۋ كەرەك. ىستەۋگە تيىستىلەرىن ىستەۋگە، ىستەمەۋگە تيىستىلەرىن ىستەمەۋگە، ٴسوز جوق، تاباندى بولۋ كەرەك“.

　　دامۋ _ ۇلتتار وڭىرىندەگى ٴتۇرلى ماسەلەلەردى شەشۋدىڭ نەگىزى.

　　نيڭشياعا كەلىپ تەكسەرۋ ـ زەرتتەۋ جۇرگىزگەندە، الدىڭعى رەتكىمەن ارالىعى ٴدال 4 جىل بولدى. جىل سايىن جاڭا ناتيجە تىزىمدىگى بار.

　　اۆتونوميالى رايونداعى جاۋاپتى جولداس بىلتىرعى كولەمنەن جوعارى ونەركاسىپتىڭ ارتقان قۇنىن تانىستىرىپ، ”%12.4 ارتتى“، ـ دەدى. باس شۋجي: ”باستى ارتۋ ٴتۇيىنى نە“؟ ـ دەپ سۇرادى.

　　”جاڭا ماتەريال، جاڭا ەنەرگيا باسىم ورىندى يەلەيدى. كومىردەن ماي الۋ مولشەرى بۇكىل ەل بويىنشا الدىڭعى ورىندا تۇرادى، كومىردەن ولەفين ٴوندىرۋ قۋاتى بۇكىل ەلدىڭ 1/5ىن ۇستايدى؛ جاڭا ماتەريالدار ٴۇرتىس 3 جىل %30تەن استام ارتتى. تاعى ەلىمىزدىڭ باتىس بولىك ەسەپتەۋ قۋاتى جانە ينتەرنەت الماستىرۋ سىندى ’قوس ورتالىعىن‘ قۇردى“.

　　نيڭشيا ٴجۇزىم شارابى ”40 نەشە مەملەكەت پەن وڭىردە ٴوتىمدى بولدى“. باس شۋجي شي جينپيڭ: ”ەكسپورت كوپ پە، الدە ىشكى بازارداعى ساتىلىمى كوپ پە“؟ ـ دەپ سۇرادى.

　　”ىشكى بازارداعى ساتىلىمى كوپ، ەل ٴىشى بازارى نەگىز ەتىلەدى ٴارى حالىقارالىق بازاردا دا بەلسەنە ٴورىس اشۋدامىز“.

　　باس شۋجي ولاردى شابىتتاندىرىپ بىلاي دەدى: ”باسەكە بارىسىندا قايتكەندە ۇزدىكسىز دامىتۋعا بولاتىندىعىنا تەرەڭ وي جۇگىرتۋ كەرەك. ايگىلى ماركا جاراتۋ ٴۇشىن ۇزاق ۋاقىت ەڭبەك ەتۋ كەرەك. استە جەڭىلتەكتىك ىستەۋگە بولمايدى، تاباندىلىقپەن قور توپتاۋ كەرەك، التىن قاي جەردە بولسادا جارقىراپ تۇرادى“.

　　حۋاڭحى وزەنىنىڭ ”تاعا فورمالى ٴيىنى“، التىنداي جارقىراپ يرەلەڭدەپ اققان حۋاڭحى وزەنى نيڭشيانىڭ مىڭ شاقىرىمدىق قۇنارلى الابىن نارلەندىردى، ال بۇل ارا سونىمەن بىرگە سۋ تاپشى بولۋ ماسەلەسىنە دە تاپ بولىپ وتىر.

　　رايون ”ۇقساس حۋاڭحى وزەنى الابىنا ورنالاسقان سىچۋاننىڭ ابا وبلىسىمەن ولكە، رايون اتتاعان سۋ ۇقىعى ساۋداسىنا قول قويدىق“ دەگەندى ايتقاندا، باس شۋجي شي جينپيڭ بۇل ىسكە قىزىعىپ، ولاردى بەلسەنە ىزدەنىس جاساۋعا، جۇيەلى ىلگەرىلەتۋگە شابىتتاندىردى.

　　”حۋاڭحى وزەنىنىڭ نيڭشيا بولىگىنىڭ سۋ ساپاسىⅡ تۇردەگى كىرىپ ـ شىعۋدى ۇزدىكسىز ساقتادى، بۇل وڭاي ەمەس، 7 جىل ساقتالىپتى!“ نيڭشيانىڭ ەكولوگياسى ٴالى دە ٴبىرشاما ٴالسىز، دامۋ بارىسىندا حالىق تۇرمىسىنا پايدالى بولۋدى قاراستىرۋمەن بىرگە، ەكولوگيانى دا ويداعىداي قورعاۋ كەرەك. باس شۋجي بەرىك ەمەۋرىنمەن بىلاي دەدى: ”ەكولوگيانى قورعاۋ ماڭگى جالعاسادى، بەينە ٴاردايىم جۋىنىپ ـ شايىنىپ، جەر سىپىرىپ، ۇستەل ٴسۇرتۋ سياقتى. ەكولوگيانى قورعاۋدى بىردەن ىسكە اسىرا سالۋ قايدان بولسىن!“

　　ىنتىماقتاسۋدا ادامعا سۇيەنۋ، دامۋدا ادامعا سۇيەنۋ كەرەك. بارعان جەرىنىڭ بارىندە باس شۋجي شي جينپيڭ پارتيا مۇشەلەرىنىڭ، كادرلاردىڭ قىزمەت جاعدايىنا ەرەكشە نازار اۋدارىپ وتىرادى، سونداي ـ اق نىسانالى تۇردە شابىتتاندىرىپ جانە ەسكەرتىپ وتىردى.

　　بۇكىل پارتيادا ٴجۇرىلىپ جاتقان وسى رەتكى پارتيا ٴتارتىبىن ۇيرەنۋ تاربيەسىنىڭ اياقتالۋىنا ٴبىر ايدان استام ۋاقىت قانا قالدى. ”ناقتى يگەرىپ، شىنايى ۇيرەنىپ، جاقسى باستاپ، جاقسى اياقتاتۋ“. ”الاڭسىز قىزمەت ىستەپ، جۇمىستى ەمىن ـ ەركىن ىستەۋ“ كەرەك. باس شۋجي شي جينپيڭ قىسقا دا تەرەڭ ماعىنادا بىلاي دەپ اتاپ كورسەتتى: ”ستيلى پاك، سالتى دۇرىس ساياسي ەكولوگيا ارقىلى تۋراشىلدىققا تولى قوعامدىق ەكولوگيا قالىپتاستىرۋعا جەتەكشىلىك ەتۋ كەرەك. ٴارقانداي ۋاقىتتا پروجەكتردىڭ ساۋلەسى جەتپەيتىن جەر بولادى. جاڭا داۋىردە پارتيانى جاپپاي قاتاڭ باسقارۋدا زور ونىمدىلىككە قول جەتكىزۋ ٴۇشىن ٴالى دە باستان ـ اياق دايەكتى تۇردە بۇلجىماي ىلگەرىلەتۋ كەرەك“.

　　(شينحۋا اگەنتتىگىنىڭ 6 ـ ايدىڭ 22 ـ كۇنى شينيڭ \ يىنچۋاننان بەرگەن حابارى)

جالعانىم