انار بۇلت \ شينجياڭ گازەتىنىڭ ٴتىلشىسى لۋ فىڭباۋ

　　ول دۇنيە ٴجۇزى بويىنشا قۇمدى ٴشولدى ەندەي وتەتىن ەڭ ۇزىن تەمىر جول، ول اۋەلدە جاراتىلىستىق بوگەت سەبەبىنەن سالىستىرمالى تۇردە وقشاۋ قالعان وڭىرلەردى تىعىز بايلانىستىردى، مىنە بۇل حوتان _ چارقىلىق تەمىر جولى.

　　2022 ـ جىلى 6 ـ ايدىڭ 16 ـ كۇنى جالپى ۇزىندىعى 825 كيلومەتر كەلەتىن حوتان _ چارقىلىق تەمىر جولىندا پويەز قاتىناپ، ىسكە قوسىلعان گولمۋد _ كورلا جەلىسىمەن، وڭتۇستىك شينجياڭ جەلىسىمەن جالعاسىپ، تاكلاماكان ٴشولىن اينالاتىن تەمىر جول رەسمي قالىپتاستى، سونداي ـ اق دۇنيە جۇزىندەگى قۇمدى ٴشولدى اينالعان تۇڭعىش تەمىر جول جەلىسى بولىپ، وڭتۇستىك ـ سولتۇستىك شينجياڭ تەمىر جولىنىڭ قوس اينالما جەلىسى وسىلاي قالىپتاستى.

　　حوتان _ چارقىلىق تەمىر جولىنىڭ ىسكە قوسىلۋى وڭتۇستىك شينجياڭدا زاتتىق ماتەريالدار مەن ادامداردىڭ كىرىپ ـ شىعۋىنا جاڭا ارنا ازىرلەدى. پويەز قاتىناعاننان قازىرگە دەيىن حوتان _ چارقىلىق تەمىر جولىنىڭ جۇك تاسىمال مولشەرى ٴبىر ميلليون 500 مىڭ توننادان، جولاۋشى تاسىمال مولشەرى 2 ميلليون ادامنان (رەت) اسىپ، وڭتۇستىك شينجياڭنىڭ جوعارى ساپالى دامۋىنا تىڭ قوزعاۋشى كۇش ۇستەدى.

　　بارىس ـ كەلىس، اۋىس ـ كۇيىس اناعۇرلىم قولايلى بولدى

　　”پويەزدە ٴبىر ۇيىقتاپ تۇرساق كورلاعا جەتەمىز، وتە قولايلى بولدى“، ـ دەدى 10 ـ ايدىڭ 28 ـ كۇنى چەرشەن اۋدانى اچچان قالاشىعى تۇرا قىستاعىنىڭ تۇرعىنى تۇنيساحان تۇرسۇن.

　　بىرنەشە جىلدىڭ الدىندا چەرشەن اۋدانى قاتىناستىڭ ”قالتارىس تۇكپىرى“ ەدى، جوعارى قارقىندى تاس جول، تەمىر جول جوق بولعاندىقتان، سىرتقا شىعۋ قولايسىز بولعان. 25 جاستاعى تۇنيساحاننىڭ وسىدان بۇرىن كورلاعا تۋىس ـ تۋعاندارىنا، دوس ـ جاراندارىنا بارۋى وتە ”ماشاقاتتى“ بولعاندىعى ٴالى ەسىندە، ”ۇزاق جولدى اۆتوبۋز عانا بارادى، ٴبىر كۇن ٴجۇرىپ ارەڭ جەتەدى، ونىڭ ۇستىنە اۆتوكولىكتە باسىم اينالاتىندىقتان، ۇيدەن ۇزاپ شىعا المايتىنمىن“، ـ دەدى ول.

　　قازىر مۇلدە باسقاشا، حوتان _ چارقىلىق تەمىر جولى ىسكە قوسىلعاننان كەيىن، جەلى بويىنداعى تۇرعىنداردىڭ ٴجۇرىس ـ تۇرىس شارت ـ جاعدايىن بارىنشا جاقسارتىپ، ٴجۇرىس ـ تۇرىس ۋاقىتىن قىسقارتىپ، ٴجۇرىس ـ تۇرىس وزىندىك قۇنىن تومەندەتىپ، وقۋ ـ اعارتۋ، ەمدەۋ سياقتى الەۋمەتتىك بايلىقتىڭ بىركەلكى ورنالاسۋىن ونان ارى جەبەدى. بۇقارانىڭ ٴبىلىم الۋى، جۇمىستانۋى، ساياحاتتاۋى اناعۇرلىم قولايلىلاسىپ، ”جولاۋشىلاۋ قيىن بولۋ“ تاريحقا اينالدى.

　　2022 ـ جىلى 6 ـ ايدىڭ 16 ـ كۇنىنەن باستاپ، ٴۇرىمجى ۆوگزالى حوتان _ چارقىلىق تەمىر جولىنىڭ حوتان ۆوگزالىمەن قاراما ـ قارسى باعىتتا جولاۋشىلار پويەزىن قاتىناتىپ، ۇرىمجىدەن اتتانىپ، چارقىلىق، چەرشەن سياقتى جەرلەردى باسىپ حوتانعا 23 ساعاتتا جەتۋدى جۇزەگە اسىردى، حوتاننان چارقىلىققا 10 ساعات 40 مينۋتتا جەتۋگە بولاتىن بولدى. 2022 ـ جىلى 7 ـ ايدان قازىرگە دەيىن حوتان _ چارقىلىق تەمىر جولى كەزەكشى پويەز قاتىناۋ كەستەسىن كوپ رەت رەتتەدى، بيىل جىل باسىندا ۇرىمجىدەن اتتانىپ، چارقىلىق، چەرشەن سياقتى جەرلەردى باسىپ حوتانعا باراتىن جولاۋشىلار پويەزىنىڭ قاتىناۋ جەلىسى قاشقارعا ۇزارتىلدى، سونداي ـ اق كوپتەگەن ايالداۋ بەكەتتەرى كوبەيتىلىپ، قىزمەت وتەۋ كولەمى ونان ارى كەڭەيتىلىپ، كەزەكشى پويەزدىڭ قاتىناۋ ونىمدىلىگى جوعارىلاپ، جەلى بويىنداعى تۇرعىنداردىڭ ساپارلاۋ قاجەتىن ٴتىپتى دە ويداعىداي قاناعاتتاندىردى.

　　ماماتتوحتى توحتىباقى چارقىلىق اۋدانى جەتىمبۇلاق قالاشىعىندا قىزمەت ىستەيدى، اكە ـ شەشەسى گۇما اۋدانىندا تۇرادى، بۇرىن جول الىس، قاتىناس قولايسىز بولعاندىقتان، ونىڭ وتباسىنداعىلارىمەن الشاق تۇراتىن ۋاقىتى باس قوساتىن ۋاقىتىنان كوپ ەدى.

　　ماماتتوحتى بىلاي دەدى: جەتىمبۇلاق قالاشىعىنان گۇما اۋدانىنا دەيىن 1400 كيلومەتردەن اسادى، ۇيگە بارۋ ٴۇشىن كوپ رەت كولىك اۋىستىرۋ قاجەت، جولدىڭ وزىنە 2 كۇن ۋاقىت كەتەدى. ”قازىر پويەزبەن تەك 12 ساعاتتا جەتىپ الۋعا بولادى، ۇيگە قايتۋعا كوپ قولايلى بولدى“، ـ دەدى ول.

　　سونىمەن بىرگە شينجياڭ تەمىر جول تاراۋلارى حوتان _ چارقىلىق تەمىر جولىندا تاكلاماكان ٴشولىن اينالىپ ساياحاتتاۋ ارناۋلى پويەزىن كوپ رەت جۇرگىزىپ، كوپتەگەن ساياحات ۇيىرمەلەرىن وڭتۇستىك شينجياڭدى ساياحاتتاۋعا ۇيىمداستىرىپ، ٴتىپتى دە كوپ ادامنىڭ شينجياڭعا كەلۋىنە، شينجياڭدى تۇسىنۋىنە، شينجياڭدى ۇناتۋىنا مۇمكىندىك جاسادى.

　　زات اينالىمىنىڭ جاڭا ارناسىن قالىپتاستىردى

　　”بۇرىن كومىردى حوتاننان قاشقارعا جەتكىزىپ، ونان سوڭ پويەز ارقىلى شينجياڭنان جونەلتەتىنبىز“، ـ دەدى شينجياڭ داۋي كومىر شارۋاشىلىعى شەكتى سەرىكتەستىگىنىڭ باس ديرەكتورى حۋاڭ ۋي. حوتان _ چارقىلىق تەمىر جولى اشىلعاننان كەيىن، كومىردى شيزاڭ، سىچۋان، شانشي، گانسۋ سياقتى جەرلەرگە جەتكىزۋ اناعۇرلىم قولايلى بولدى، ونىڭ ۇستىنە كومىردى شينجياڭنان شىعارۋعا جۇمسالاتىن تاسىمال ۋاقىتى بۇرىنعىدان جارتىسىنا جۋىق ۇنەمدەلدى، وزىندىك قۇنى دا ۇشتەن بىرىنە تاياۋ ۇنەمدەلدى.

　　حوتان _ چارقىلىق تەمىر جولى اشىلعاننان كەيىن، زات اينالىمىنىڭ جاڭا ارناسى قالىپتاسىپ، جەلى بويىنداعى زاتتاردىڭ ٴتىپتى دە كوپ شىعار اۋزى بولدى.

　　زات تاسىمالىنا كەپىلدىك ەتۋ ٴۇشىن، حوتان _ چارقىلىق تەمىر جولى بويىندا جاڭادان 4 جەرگە جۇك تاسىمال پۋنكتى قوسىلىپ، اۋىل شارۋاشىلىق ٴوندىرىس ماتەريالدارى، قۇرىلىس ماتەريالدارى سياقتى زاتتار تەمىر جول ارقىلى شينجياڭ، چيڭحاي ەكى جەرگە قاتىنادى، ٴبىر ٴبولىم زاتتار تەمىر جول ارقىلى باتىس وڭتۇستىك، حۋانان سياقتى وڭىرلەرگە دە جەتكىزىلدى.

　　شينجياڭنىڭ ”شىعىسپەن بىرلەسىپ باتىسقا شىعارۋداعى، باتىستان اكەلىپ شىعىسقا جەتكىزۋدەگى“ قولايلى ارناسى رەتىندە، حوتان _ چارقىلىق تەمىر جولى مەن گولمۋد _ كورلا تەمىر جولى شىعىس ـ باتىس باعىتتاعى قاتىناس ۇلكەن جەلىسىن جانە حالىقارالىق ۇلكەن ارنا قالىپتاستىرىپ، وڭتۇستىك شينجياڭ تەمىر جولىمەن تارىم ويپاتىن اينالاتىن تەمىر جول تورىن قالىپتاستىرىپ، وڭتۇستىك شينجياڭنىڭ شينجياڭنان شىعاتىن جولىن بارىنشا قىسقارتىپ، كەن بايلىعى مەن جەلى بويىنداعى ماقتا، جاڭعاق، شىلان سياقتى ونىمدەردىڭ تەمىر جول ارقىلى چيڭحايدان ٴوتىپ ەلىمىز ىشىندەگى قالالارعا توتە جەتكىزىلۋىنە اناعۇرلىم قولايلىلىق جاراتتى.

　　شينجياڭ شالياڭ كەن كاسىبى شەكتى سەرىكتەستىگى 2023 ـ جىلى 8 ـ ايدىڭ 20 ـ كۇنى چارقىلىق اۋدانىندا وندىرىسكە قوسىلعان، سەرىكتەستىك جىلىنا 500 مىڭ توننا تەمىر ۇگىندىسىن وندىرەدى. ماڭىزدى كەن بايلىعى رەتىندە تەمىر ۇگىندىسىن تاسىمالداۋ سۇرانىسى كۇشتى، ونىڭ ۇستىنە تاسىمال ونىمدىلىگىنە قوياتىن تالابى دا ٴبىرشاما جوعارى. وسى سەرىكتەستىكتىڭ ورىنباسار باس ديرەكتورى ياڭ حۇڭفي بىلاي دەدى: قازىر حوتان _ چارقىلىق تەمىر جولىمەن تەمىر ۇگىندىسىن تاسىمالداۋ ارقىلى تاسىمال شىعىنى مەن ۋاقىتتىڭ كەشەۋىلدەۋىن ازايتىپ قانا قويماي، تاسىمالدىڭ وزىندىك قۇنىن دا تومەندەتۋگە بولادى. ٴار تونناسىنا 20 يۋان اينالاسىندا كىرە اقى ۇنەمدەلىپ، كاسىپورىنداردىڭ قۋاتىن ۇزدىكسىز كەڭەيتىپ، ٴونىمدى ارتتىرۋ سەنىمىن كۇشەيتتى.

　　حوتان _ چارقىلىق تەمىر جولى ىسكە قوسىلعاننان بەرى، جۇك پويەزى كولەمدەنە، ۇدايىلانا قاتىناۋدى جۇزەگە اسىرىپ، ەل ىشىندەگى كوپتەگەن قالالارعا تىكە قاتىناپ، تاسىمالداناتىن جۇك تۇرلەرى دە اشىلعان العاشقى كەزدەگى 10 نەشە تۇردەن 100 نەشە تۇرگە كەڭەيدى.

　　”جاسىل“ جولدى ويداعىداي قورعادى

　　حوتان _ چارقىلىق تەمىر جولى تاكلاماكان ٴشولىنىڭ وڭتۇستىك جيەگىنە ورنالاسقان، 534 كيلومەتر جەرى قۇمدى بوراندى وڭىردە، بۇل جالپى جەلى ۇزىندىعىنىڭ %65ىن ۇستايدى.

　　قۇمدى شولدە تەمىر جول سالۋدا الدىمەن قۇمدى تىزگىندەۋ كەرەك.

　　كوشپەلى قۇمدى تۇراقتاندىرۋ ٴۇشىن، قۇرىلىسشىلار تەمىر جول بويىنان 50 ميلليون شارشى مەترگە جۋىق جەرگە شوپتەسىن شاقپاقتار جاساپ، سەكسەۋىل، جىڭعىل، جۇزگىن، جيدە، توراڭعى سياقتى وسىمدىكتەردەن 13 ميلليون تۇپكە جۋىعىن ەگىپ، 114 مىڭ مۋ جەرگە ورمان وتىرعىزدى. بۇل دۇنيە جۇزىندەگى تەمىر جول قۇرىلىسىندا سيرەك كەزدەسەدى.

　　”تەمىر جول قۇرىلىسى مەن قۇمدى بوراننان ساقتانۋ ينجەنەرياسىن قاتار جۇرگىزگەندە عانا، تەمىر جول قۇرىلىسى بارىسىندا قۇمنىڭ جولدى كومىپ كەتپەۋىنە كەپىلدىك ەتۋگە بولادى“، ـ دەدى شينجياڭ حوتان ـ چارقىلىق تەمىر جولى شەكتى جاۋاپكەرشىلىك سەرىكتەستىگى جالپىلىق باسقارۋ ٴبولىمىنىڭ باستىعى چىن جيان.

　　تەمىر جول قىزمەتكەرلەرى تۇتاس جەلىدە 131 قۇدىق قازىپ، جاپا ـ ماشاقاتپەن ەگىلگەن جاسىل وسىمدىكتەردى دەن قويا باپتاپ، زەردەلى سۋارۋ جۇيەسىنە سۇيەنىپ، وسىمدىكتەردىڭ سۋدان پايدالانۋ قاجەتىن قاي ـ قاشان دا قامتاماسىز ەتىپ، قالامشانىڭ تاماشا ٴوسۋ جاعدايىن ٴونىمدى ساقتادى.

　　حوتان ـ چارقىلىق تەمىر جولى جونىنەن العاندا، سالىنىپ بولۋ تەك باستاما عانا، كۇندەلىكتى قورعاۋ _ تەمىر جولدىڭ قالىپتى اينالىمىنا كەپىلدىك ەتۋدەگى تەتىك.

　　10 ـ ايدىڭ 28 ـ كۇنى جۇڭگو تەمىر جولى ٴۇرىمجى مەكەمەسى توبى شەكتى سەرىكتەستىگى چارقىلىق نەگىزدىك قۇرىلعىلار بولىگى چەرشەن جالپىلىق جوندەۋ سەحى جوندەۋ اترەتىنىڭ باستىعى حان زۇڭيۇي قىزمەتتەستەرىمەن بىرگە جول بويىنداعى قۇمنان ساقتانۋ ورمانىنىڭ ٴوسۋ جاعدايىن، شوپتەسىن شاقپاقتاردىڭ ٴبۇلىنۋ جاعدايىن تەكسەردى، ”چەرشەن بولىگىندە قۇمدى بوران ٴبىرشاما كۇشتى، قۇمنان ساقتانۋ ورمانىن دەر كەزىندە تەكسەرىپ، باپتايمىز ٴارى مايسانىڭ كەم جەرلەرىن تولىقتاپ ەگەمىز“، ـ دەدى حان زۇڭيۇي.

　　حوتان ـ چارقىلىق تەمىر جولى بويىنداعى جاراتىلىستىق ورتا ناشار، ٴار جىلى نەگىزگى بوراندى ماۋسىم 7 ايعا سوزىلادى، قۇم اپاتى اۋىر. قۇمدى بوران ٴبىرشاما كۇشتى جەرلەردەگى وسىمدىكتەردە بەلگىلى مولشەردە قۋراۋ مولشەرى بولادى.

　　ٴار جىلى كوكتەم، كۇز ماۋسىمدارىندا تەمىر جول قىزمەتكەرلەرى كەم، زياندالعان جەرلەرىندە شوعىرلى تۇردە تولىقتاپ ەگىپ، تەمىر جولدىڭ حاۋىپسىز قاتىناۋىنا كەپىلدىك ەتەدى. العاش قۇرىلعان كەزدەن قازىرگە دەيىن حوتان _ چارقىلىق تەمىر جولىنىڭ تۇتاس جەلىسىندە ىركەس ـ تىركەس 4 ميلليونعا جۋىق بۇتا ـ بۇرگەن، 360 مىڭ ٴتۇپ بيىك اعاش تولىقتاپ ەگىلدى، تولىقتاپ ەگىلگەن جەر اۋدانى شامامەن 6400 مۋعا جەتىپ، وسىمدىكتەردىڭ قاتارعا قوسىلۋ مولشەرى %85 اينالاسىندا بولدى.

　　رەليس يرەلەڭدەپ، حوتان _ چارقىلىق تەمىر جولى قالانى كەسىپ ٴوتىپ، وزەندى ەندەي ٴوتىپ، وڭتۇستىك شينجياڭنىڭ بارىس ـ كەلىسىنىڭ، اۋىس ـ كۇيىسىنىڭ جاڭا ارناسىنا اينالىپ، شينجياڭنىڭ جوعارى ساپالى دامۋىنا دەم بەردى.

جالعانىم