يۇيگۇڭنىڭ تاۋدى كوشىرۋى رۋحىمەن قۇمدى تىزگىندەۋ ينجەنەرياسىن ۇزدىكسىز ىلگەرىلەتتى
_ تاكلاماكان ٴشولىنىڭ جيەگىن تورلاپ تۇتاستىرۋ تۋرالى تولعانىس (2)
□ انار بۇلت \ شينجياڭ گازەتىنىڭ ٴتىلشىسى ۋي يۇڭگۇي
”ناق مايداندا ادامداردىڭ الاقايلاپ قۇتتىقتاعانىن كورگەندە، بىرنەشەۋىمىز جىلاپ جىبەردىك“، ـ دەدى 12 ـ ايدىڭ 1 ـ كۇنى پاتىگۇل ياسىن 3 كۇننىڭ الدىندا تاكلاماكان ٴشولى جيەگى توسقاۋىل شايقاسىنىڭ جيەكتى تورلاپ تۇتاستىرعان كورىنىسىن كورگەن كەزىن ەسىنە العاندا ەرەكشە تەبىرەنىپ.
پاتىگۇل ياسىن چەرشەن اۋدانىنداعى قۇمايتتانۋدان ساقتانۋ، قۇمدى تىزگىندەۋ ورمانىن قورعاۋشى. چەرشەن اۋدانى حىدۇڭ قۇمايتتانۋدان ساقتانۋ، قۇمدى تىزگىندەۋ بازاسىندا ول 19 جىل جاستىق كوكتەمىن ارناپ، 170 مىڭ ٴتۇپ اعاش ەگىپ، قۇمايتتانۋدان ساقتانۋ، قۇمدى تىزگىندەۋ ىسىنە تەرەڭ سۇيىسپەنشىلىك ورناتتى.
تاكلاماكان ٴشولى _ جۇڭگوداعى ەڭ ۇلكەن، دۇنيە جۇزىندەگى 2 ـ ۇلكەن كوشپەلى قۇمدى ٴشول، جەر اۋدانى 337 مىڭ 600 شارشى كيلومەتر. جاڭا جۇڭگو قۇرىلعاننان بەرى، قۇمدى ٴشولدىڭ جيەگىندە اعاش ەگىپ، ورمان ٴوسىرىپ، جاسىلداندىرۋ ۇزدىكسىز ورىستەتىلدى. 2023 ـ جىلدىڭ سوڭىنا دەيىن تاكلاماكان ٴشولىنىڭ توڭىرەگىندە ۇزىندىعى شامامەن 2761 كيلومەتر كەلەتىن قۇم بوگەيتىن جاسىل ىقتاسىن بەلدەۋ قالىپتاستى. قۇمدى ٴشولدىڭ وڭتۇستىك جيەگى مەن شىعىس وڭتۇستىك جيەگىندەگى جاسىل القاپ اراسىندا قالعان 285 كيلومەترلىك ”كەتىك“ تاكلاماكان ٴشولىنىڭ جيەگىن تورلاۋ مىندەتىندەگى ەڭ جاپالى ٴوڭىردىڭ ٴبىرى بولدى.
2023 ـ جىلى 11 ـ ايدا تاكلاماكان ٴشول جيەگى توسقاۋىل شايقاسى باستالدى. ٴبىر جىلدان استام ۋاقىت جاپالى كۇرەس جۇرگىزۋ ارقىلى 11 ـ ايدىڭ 28 ـ كۇنى تۇستەن بۇرىن كەريا اۋدانى ىشىندەگى ەڭ سوڭعى ٴبىر بولىك بوس جەر تورلانىپ تۇتاستىرىلدى، بۇل تاكلاماكان ٴشولىنىڭ 3046 كيلومەتر كەلەتىن قۇم بوگەيتىن جاسىل ىقتاسىن بەلدەۋىنىڭ بۇكىلدەي تۇتاستىرىلعاندىعىنىڭ بەلگىسى بولدى. وسى رەت قۇم بوگەيتىن ىقتاسىن بەلدەۋىنىڭ جالپى بەتتىك تورلانىپ تۇتاستىرىلۋى _ ەكولوگيالىق يقۋاتىن ساۋلەلەندىرىپ، جەرگىلىكتى ورىننىڭ ەكولوگيالىق قالتقىسىن كۇشەيتۋمەن بىرگە، ونان دا ماڭىزدىسى، شينجياڭداعى ٴار ۇلت كادرلارى مەن بۇقاراسىنىڭ پارتيانىڭ پارمەندى باسشىلىعىندا، يۇيگۇڭنىڭ تاۋدى كوشىرۋى رۋحىمەن جاراتقان وسى ٴبىر جاڭا ٴداۋىر كەرەمەتىنە كۋا بولدى.
ۇزاق ۋاقىت ۇلەس قوستى
قايىسپاس قايسارلىقپەن تاريح جاراتتى
وڭتۇستىك شينجياڭنىڭ بايتاق دالاسىن ارالاساڭىز، جاسىل القاپتاردىڭ مارجانداي تۇتاسىپ جاتقانىن كورەسىز. اقسۋ ايماعى كوكيار ٴشول دالانى جاسىلداندىرۋ ينجەنەرياسىن ۋاكىل ەتكەن، نەشە ون جىلدى باستان وتكەرگەن، ادامداردىڭ ”جاسىل القاپتى ىلگەرىلەتىپ، قۇمدى شەگىندىرۋ“ سىندى تاماشا ٴۇمىتىن ارقالاعان جاسىلداندىرۋ ينجەنەريالارى قۇمدى ٴشولدىڭ جيەگىندەگى قالا ـ قالاشىقتار مەن اۋىل ـ قىستاقتاردى قورعادى. وسى ارادا جاڭا جاسىل ٴتۇس كوسىلىپ، جاڭا ٴۇمىت قاۋلاۋدا.
1978 ـ جىلى ەلىمىز ”ٴۇش تەرىستىك“ ينجەنەرياسىن باستاپ اتقاردى. بۇل ينجەنەريا شىعىس سولتۇستىكتەن، سولتۇستىك جۇڭگودان باتىس سولتۇستىكتەگى شينجياڭعا دەيىن تۇتاسىپ، 10 مىڭ شاقىرىمدىق قۇمدى بوران وتىندە ٴبىر جاسىل قالتقى ورناتىلدى.
40 نەشە جىلدان بەرى، اۆتونوميالى رايوندىق پارتكوم مەن ۇكىمەت باستان ـ اياق ”ٴۇش تەرىستىك“ ينجەنەريا قۇرىلىسىن ٴومىر ٴسۇرۋدىڭ، دامۋعا تالپىنۋدىڭ، بايۋعا تالپىنۋدىڭ 100 جىلدىق ٴتۇبىرلى ۇلى جوسپارى رەتىندە ىلگەرىلەتىپ، ٴار ۇلت بۇقاراسىن باستاپ جۇرتتى جالت قاراتقان تابىستارعا قول جەتكىزدى.
ساناققا قاراعاندا، 2023 ـ جىلعا دەيىن شينجياڭنىڭ ورمانمەن كومكەرىلۋ مولشەرى 1978 ـ جىلداعى 1.03 %تەن %5تەن استامعا كوتەرىلگەن، جاساندى جاسىل القاپتىڭ اۋدانى 65 مىڭ شارشى كيلومەتردەن 100 مىڭ شارشى كيلومەترگە ارتقان.
”ٴۇش تەرىستىك“ ينجەنەرياسىنىڭ ارقاسىندا، شينجياڭنىڭ ەكولوگيالىق ورتاسى مەن حالىق بۇقاراسىنىڭ ٴوندىرىس، تۇرمىس شارت ـ جاعدايى تۇبىرىنەن جاقساردى.
2022 ـ جىلى جاريالانعان 6 ـ رەتكى مەملەكەتتىك شولەيتتەنۋ جانە قۇمايتتانۋ جاعدايىن تەكسەرۋ ناتيجەسىندە كورسەتىلۋىنشە، شينجياڭدا شولەيتتەنگەن جەر 1956 شارشى كيلومەتر ازايىپ، قۇمايتتانعان جەر 242.82 شارشى كيلومەتر ازايىپ، تۇڭعىش رەت ”قوس ازايۋ“ جۇزەگە اسىپ، شينجياڭنىڭ بۇكىل ەل بويىنشا بىردەن ـ ٴبىر قۇمايتتانعان جەر كەڭەيگەن ولكە بولۋ تاريحى اياقتاعان.
تاكلاماكان ٴشول جيەگى توسقاۋىل شايقاسى _ شينجياڭنىڭ ”ٴۇش تەرىستىك“ ينجەنەرياسىنان قامال الۋ شايقاسىنىڭ وزەگى، 7 ايماق، وبلىس، قالاداعى 46 اۋدان، قالا، رايوندى شارپيدى، جالپى 7 ٴتۇيىندى وڭاۋ نىسانى، 13 تارماق نىسان ورنالاستىرىلعان، ٴتۇيىندى وڭىرلەر حوتان قالاسى _ چارقىلىق اۋدانى جەلىسى بويىنداعى وڭىرلەر بولىپ، حوتان قالاسى، حوتان اۋدانى، كەريا اۋدانى، نيە اۋدانى، چەرشەن اۋدانى، چارقىلىق اۋدانى سياقتىلاردى قامتيدى. مەملەكەتتىڭ قولداۋىندا، شينجياڭ جالپى تۇلعالىق جوبا بويىنشا 9 تارماقتى شارانى العا قويىپ، تاكلاماكان ٴشول جيەگى توسقاۋىل شايقاسىندا جەڭىسكە جەتۋدى تولىق فاكتورمەن قامتاماسىز ەتىپ، قۇمدى قورشاپ، ورمان جەتىلدىرۋ، ورمان ٴوسىرۋ، ٴشوپ ەگۋ، ينجەنەريا ارقىلى قۇمدى تۇراقتاندىرۋ سياقتى تاسىلدەر ارقىلى قۇمدى بوران ٴجيى سوعاتىن قۇمدى ٴشولدىڭ جيەگىندە ىقتاسىن ورمان، ٴشوپ بەلدەۋىن قۇرىپ، قۇمنىڭ كەڭەيۋىن تەجەدى؛ جاسىل القاپپەن قورشالعان قۇمدى بوران وتىندە قامال الۋ ينجەنەرياسىن اتقارىپ، قۇمدى بوران زالالىنىڭ ىقپالىن تومەندەتتى؛ جاسىل القاپتىڭ ىشىندەگى سالالى اتىز ورمان تورابى ازايعان وڭىرلەر مەن قۇمايتتانۋدان ساقتانۋ، قۇمدى تىزگىندەۋدە اقتاڭداق قالعان وڭىرلەردە جويۋ شايقاسىن جۇرگىزىپ، جالپى ەكولوگيالىق ورتانىڭ جاقسارۋىن ىلگەرىلەتتى...
تاكلاماكان ٴشول جيەگىن تورلاپ تۇتاستىرۋدى بەلگى ەتكەن تاكلاماكان ٴشول جيەگى توسقاۋىل شايقاسىنىڭ ”بوراننان ساقتانۋ، قۇمدى بوگەۋ، شاڭ ـ توزاڭدى تىزگىندەۋ“ سىندى وڭاۋ نىساناسى جاڭا تاريحي كەزەڭگە ٴوتتى.
بولىمسىز ۇشقىن الاۋعا اينالدى
كۇرەس ارقىلى كەرەمەتتەر جاراتتى
تاريحتى جاراتۋ بارىسىندا، بۇقارانىڭ كۇشى وراسان زور رول اتقارادى.
پارتيا مەن مەملەكەتتىڭ ۇندەۋىندە، شينجياڭداعى ٴار ۇلت بۇقاراسى ”ٴۇش تەرىستىك“ ينجەنەرياسى قۇرىلىسىنا، اسىرەسە، تاكلاماكان ٴشول جيەگى توسقاۋىل شايقاسىنا بەلسەنە ات سالىسىپ، جاپا ـ ماشاقاتتان تايسالماي، قايسارلىقپەن كۇرەس جۇرگىزىپ، قوس قولدارىمەن تالاي ـ تالاي كەرەمەتتەردى جاراتتى.
_ جىلدى ـ جىلعا جالعاپ، ۇرپاقتان ـ ۇرپاققا جالعاستىرىپ ىستەدى. ونسۋ اۋدانى كوكيار اۋماعىندا، ٴار ۇلت كادرلارى مەن بۇقاراسى نەشە ون جىلدى ٴبىر كۇندەي وتكىزىپ اعاش ەگىپ، جاسىل جامىلعىمەن كومكەرىپ، قۋاڭ تارتقان وسى جەرگە جاسىل جەلەك جامىلدىردى. كوكيار ورمان باسقارۋ پۋنكتىنىڭ تۇڭعىش باستىعى يمام مامەت: ”مەنىڭ بۇل اعاشتاردى ٴولتىرىپ الماساق ەكەن دەيتىن ٴبىر عانا ويىم بار“، ـ دەدى. نەشە ون جىلدان بەرى، ول قىزمەتتەستەرىمەن بىرگە ورمان ٴوسىرۋ جۇمىس باسىندا تاماقتانىپ، تۇنەپ، سومكەسىنە قۇرىلىس چەرتوجىن، قول پروجەكتورىن جانە نان سالىپ، ٴار كۇنى ورماندى سۋارۋمەن، تىڭايتقىش بەرۋمەن، باعىپ ـ باپتاۋمەن قاربالاس بولدى، قارنى اشسا نان كەمىردى، شارشاسا ماقتالى شاپانعا ورانىپ، اتىز قىرىنا جاتىپ كوز شىرىمىن الدى.
_ ەڭبەك ماعان جازىلماسا دا بولادى، ەڭبەك سىڭىرۋدە مەن بولماسام بولمايدى. تاكلاماكان ٴشولىنىڭ باتىس وڭتۇستىك جيەگىنە ورنالاسقان ماكىت اۋدانىندا قۇمدى ٴشول اۋدانى بۇكىل اۋدان جالپى جەر اۋدانىنىڭ %90ىن يەلەيدى. 2012 ـ جىلى ماكىت اۋدانى بوراننان ساقتانىپ، قۇمدى تۇراقتاندىراتىن ٴبىر ميلليون مۋلىق ەكولوگيالىق ورمان قۇرىلىسى ينجەنەرياسىن اتقاردى. 12 جىلدان بەرى، ٴار جىلى كوكتەم، كۇز ماۋسىمدارىندا بۇكىل اۋدانداعى ٴار ۇلت كادرلارى مەن بۇقاراسى بايىرعى قۇمدى شولدە تابيعاتپەن ايقاسىپ، مىندەتتى اعاش ەگىپ، ورمان ٴوسىرىپ، 460 مىڭ مۋ جەرگە بوراننان ساقتانۋ، قۇمدى بوگەۋ ورمانىن ٴوسىرىپ، 260 ميلليون تۇپتەن استام ەكولوگيالىق جانە ەكونوميكالىق ورمان اعاشىن ەكتى. 2015 ـ جىلدان باستاپ جۇڭگو عىلىم اكادەمياسىنىڭ اكادەميگى، جۇڭگو ينجەنەريا اكادەمياسىنىڭ اكادەميگى لي دىرىن جانە ونىڭ جۇبايى جۋ يشۋان پروفەسسوردىڭ ۇندەۋىمەن ٴار جىلى بەيجيڭ، سىچۋان، گۋاڭدۇڭ، چۇڭچيڭ، حۋبەي، شىنجىن سياقتى جەرلەردەن كەلگەن 100دەن استام ەرىكتى ماكىت اۋدانىنداعى بۇقارامەن بىرگە اعاش ەكتى.
_ سەرتتى ۇمىتپاي، قۇمدى شولدە اعاش ەگىپ، وتاننىڭ ىرىستى توپىراعىن قورعادى. چەرشەن اۋدانىنداعى ”ساقا جاۋىنگەرلەر قۇمدى تىزگىندەۋ اترەتىنىڭ“ 8 مۇشەسى كەزىندە اسكەري بولىمدە مىندەت وتەپ، حالىقتىڭ تىنىشتىعىن قورعاۋعا ۇلەس قوسقان. 2018 ـ جىلى ولار چەرشەنگە كەلىپ، قۇمدى شولدە سەكسەۋىل، ەتتى سۇڭعىلا ەگىپ، بۇقارانى كىرىستى ارتتىرىپ، بايۋعا باستادى. قۇمدى ٴشول جيەگىندە ٴبىر جىلدا 100 نەشە كۇن قۇمدى بوران سوعادى، ساقا جاۋىنگەرلەر قۇمدى بورانمەن ايقاستى: قالامشا ٴولىپ قالسا، قايتا ەكتى؛ ٴبىر جىلدا ونبەسە، كەلەسى جىلى تاعى ەكتى...
بولمسىز ۇشقىن الاۋعا اينالدى. ٴار ۇلت بۇقاراسىنىڭ قايراتتانا كۇرەس جۇرگىزۋىنىڭ ارقاسىندا، تاكلاماكان شولىندەگى جاسىل ٴتۇس جىل سايىن كەڭەيدى. ساقا جاۋىنگەرلەر قۇمدى تىزگىندەۋ اترەتىنىڭ باستىعى تيان يە بىلاي دەدى: ”قۇمايتتانۋدان ساقتانۋ، قۇمدى تىزگىندەۋ _ ۇرپاقتان ـ ۇرپاققا جالعاسقان جاۋاپكەرشىلىك، ٴبىزدىڭ بار كۇشىمىزدى سالۋىمىزعا تاتيدى“.
كۇش ـ قۋاتتى ۇيىستىردى
ماڭداي تەرىمەن مەكەندى گۇلدەندىردى
قىس باسى، شايار اۋدانى گەزقۇم اۋىلىنىڭ قۇمدى ٴشول جيەگىنە ورنالاسقان جۇڭگو ەلەكتر قۋاتى قۇرىلىسى شەكتى سەرىكتەستىگىنىڭ 250 مىڭ كيلوۆاتتىق فوتوۆولت ەلەكتر ستانسياسى نىسانىنداعى قاتار ـ قاتار تىزىلگەن كوك ٴتۇستى فوتوۆولت تاقتالارى كۇن نۇرى استىندا جارقىراپ تۇر. فوتوۆولت تاقتالارىنىڭ استىندا قۇمايتتانۋدان ساقتانۋ، قۇمدى تۇراقتاندىرۋ ٴشوپ شاقپاقتارى تىزىلگەن، ەلەكتر ستانسياسىنىڭ توڭىرەگىنە كەڭ كولەمدى سەكسەۋىل ورمانى ەگىلگەن.
’”فوتوۆولت + قۇمدى تىزگىندەۋ‘ ٴبىزدىڭ ەكولوگيالىق قورعانىس شەبىن بەكەمدەپ، شينجياڭنىڭ ’ٴۇش تەرىستىك‘ ينجەنەرياسىنان قامال الۋ شايقاسىن بار كۇشپەن ويداعىداي جۇرگىزۋىمىزگە كۇش قوساتىن جاڭا ۇلگىمىز“، ـ دەدى وسى نىساننىڭ جاۋاپتىسى حاۋ زىچۋان.
ۇكىمەت پەن كاسىپورىننىڭ سەلبەستىگى، عىلىم ـ تەحنيكادا جاڭالىق اشۋ، جاڭا ۇلگى جونىندە ىزدەنىس جاساۋ، قوعامنىڭ ٴار جاعىنداعى كۇشتەردى مۇمكىندىكتىڭ بارىنشا قۇمايتتانۋدان ساقتانۋ، قۇمدى تىزگىندەۋ ىستەرىنە ات سالىسۋعا جۇمىلدىرۋ _ شينجياڭنىڭ ”ٴۇش تەرىستىك“ ينجەنەرياسىنان قامال الۋ شايقاسىن، اسىرەسە، تاكلاماكان ٴشول جيەگى توسقاۋىل شايقاسىن ويداعىداي جۇرگىزۋدەگى ماڭىزدى تاجىريبەسى.
قۇم كاسىپ سالاسىن دامىتىپ، قۇمايتتانۋدان ساقتانۋ، قۇمدى تىزگىندەۋ بارىسىندا كوپ يگىلىككە كەنەلۋدى جۇزەگە اسىردى. ساياسات قۇرالىنان پايدالانىپ كاسىپورىنداردى جاسىلداندىرۋ قۇرىلىسىنا بەلسەنە ات سالىسۋعا جەتەكتەۋدەن سىرت، اۆتونوميالى رايوننىڭ قاتىستى تاراۋلارى مەن ٴارقايسى ايماق، وبلىستار ٴبىر قىدىرۋ ٴتيىمدى ساياساتتاردى بەلگىلەپ جانە اتقارىپ، كاسىپورىنداردى ”قۇم تەڭىزىنەن التىن قازۋعا“ باۋراپ، الاقات، شىرعاناق، لوپنۇر كەندىرى، ەتتى سۇڭعىلا سياقتىلاردى نەگىز ەتكەن قۇمدى ٴوڭىردىڭ ەرەكشە سۋ ۇنەمدەيتىن ورمان، ٴشوپ ەگىمشىلىگىن دامىتىپ، تابيعات زاڭدىلىعىنا، مەملەكەت جاعدايىنا، جەر جاعدايىنا ۇيلەسەتىن شينجياڭ ەرەكشەلىگىنە يە قۇمايتتانۋدان ساقتانۋ، قۇمدى تىزگىندەۋ جولىمەن ٴجۇردى. كەريا اۋدانىندا قۇمدى شولدەگى روزا گۇلى ەگىلگەن جەر اۋدانى 50 مىڭ مۋدان اسادى، كەزىندەگى سارى قۇم باسقان جەردىڭ ورنىن حوش ٴيىسى اڭقىعان روزا گۇلى باستى. قۇمدى بوراننىڭ زيانى اۋىر بولعان چەرشەن اۋدانىندا سەكسەۋىلگە ەتتى سۇڭعىلانى ارالاستىرا ەگۋ ۇلگىسى كوپتەگەن ادامدى يگىلىككە كەنەلتتى، ەتتى سۇڭعىلا ەگىلگەن جەر اۋدانى 80 مىڭ مۋدان اسىپ، وڭتۇستىك شينجياڭداعى سەكسەۋىلگە ەتتى سۇڭعىلانى ارالاستىرىپ ەگەتىن ەڭ ۇلكەن بازاعا اينالدى.
ەكونوميكالىق ورمان ٴوسىرۋ جالپىلاستىرىلادى. جەر ـ جەر سۋعا قاراي جەر بەلگىلەپ، جەر جاعدايىنا قاراي شارا قولدانىپ، ىقتاسىن ورمان قۇرىلىسى مەن ەكونوميكالىق ورمان قۇرىلىسىنىڭ ورگانيكالى بىرلىگىن جۇزەگە اسىرىپ، تارىم ويپاتى مەن تۇرپان _ قۇمىل ويپاتى، ىلە وزەنى اڭعارى، تيانشاننىڭ سولتۇستىك باۋرايى سياقتى ”ٴبىر ٴوڭىر، ٴۇش بەلدەۋ“ جەمىس ورمانى ارتىقشىلىققا يە ٴوڭىردى قالىپتاستىردى. ٴبىر توپ قۋاتتى باستاماشى كاسىپورىندار جەمىس ورمان شارۋاشىلىعىن اشۋعا كولەمدى ۇسىنىلىم قوسىپ، قۇمى جامىلعىمەن كومكەرىلگەن، ورمانى جايقالعان، شارۋالارى بايىعان باياندى دامۋ جولىن اشتى.
”قابىلەتتىلەر باستاماشى بولىپ ىستەدى“، ٴبىر توپ قۇمايتتانۋدان ساقتانۋ، قۇمدى تىزگىندەۋ عىلىم ـ تەحنيكا جوسپارى نىساندارى ىلگەرىلەۋشىلىككە قول جەتكىزىپ، ۇيلەسىمدىلىگى كۇشتى، سۋ سارىپ ەتۋ مولشەرى تومەن، قۇمايتتانۋدان ساقتانۋ، قۇمدى تىزگىندەۋ ونىمدىلىگى جاقسى ٴبىر توپ اعاش ٴتۇرى، ٴشوپ تۇقىمى ايماقتارعا، وبلىستارعا جالپىلاستىرىلدى؛ تاكلاماكان ٴشول جيەگى توسقاۋىل شايقاسىنداعى ٴتۇيىندى ايماق، وبلىس، قالالاردا جانە قۇربانتۇڭعىت ٴشولىنىڭ جيەگىندەگى ٴتۇيىندى ايماق، وبلىس، قالالاردا تومەن تىعىزدىقتاعى، تومەن سۋارىلمالى، تابيعي بۇتا ـ بۇرگەنگە جاقىن ورمان ٴوسىرۋ سىناعى تابىسقا جەتتى ٴارى ۇلگى كورسەتىلىپ جالپىلاستىرىلدى؛ ”ٴۇش تەرىستىك“ ىقتاسىن ورمانى، ينجەنەريا ارقىلى قۇمدى تۇراقتاندىرۋ، قۇمايتتانۋدان ساقتانۋ، قۇمدى تىزگىندەۋدەن جالپىلىق ۇلگى كورسەتۋ رايونى، مەملەكەت دارەجەلى الەۋمەتتىك يگىلىك ورمان قورعاۋ ينجەنەرياسى، مەملەكەتتىك قۇمدى ٴشول باقشاسى سياقتى ۇلگىلەرگە سۇيەنىپ، قۇمايتتانۋدان ساقتانۋ، قۇمدى تىزگىندەۋ تورىن قۇرىپ، شولەيتتەنگەن جانە قۇمايتتانعان جەر اۋدانىن ”بىردەي ازايتىپ“، تابيعي جانە جاساندى جاسىل القاپتاردىڭ اۋدانىن ”بىردەي ارتتىردى“.
فوتوۆولت ارقىلى قۇمدى تىزگىندەۋ، بيولوگيالىق جولمەن قۇمدى تىزگىندەۋ سياقتى قۇمايتتانۋدان ساقتانۋ، قۇمدى تىزگىندەۋدىڭ 7 ٴتۇرلى ۇلگىسىنىڭ كومەسكى كۇشىن ونان ارى اشىپ، بەلگى سيپاتتى، ۇلگى كورسەتۋ سيپاتتى ساپالى نىسانداردى تۇلعالادى؛ ەگىنجاي ىقتاسىن ورمان قۇرىلىسىنىڭ جەتىستىگىن بەكەمدەدى؛ ەرەكشە ورمان، ٴشوپ، قۇم كاسىپ سالاسىنىڭ دامۋ قادامىن تەزدەتىپ، باياندى دامۋدى جۇزەگە اسىردى... تاكلاماكان ٴشولىنىڭ جيەگىن تورلاپ تۇتاستىرۋ سىندى تاريحي ٴتۇيىندى نەگىزگە العان ٴبىر جاڭا جوبا شينجياڭنىڭ بايتاق دالاسىندا اشىلدى.