مىڭداعان وتباسىنىڭ ٴىسىن جاراستىرىپ، حالىقتى ۋايىمنان ارىلتتى
انار بۇلت \ شينجياڭ گازەتىنىڭ ٴتىلشىسى جاڭ يۇنمەي
2 ـ ايدىڭ 22 ـ كۇنى، سەنبى. جاڭ سۇيجۋان ينتەرنەتتەن زاڭ ساباعىن مۇقيات تىڭداپ وتىردى. ”تەك قابىلەتىم جوعارىلاسا عانا بۇقاراعا ٴتىپتى دە جاقسى قىزمەت وتەي الامىن“، ـ دەيدى ول.
جاڭ سۇيجۋان قۇلجا قالاسى داردامتى قالاشىعىنىڭ ارىز ـ ارمان قىزمەتكەرى، ارناۋلى حالىق جاراستىرۋشىسى، ول باستان ـ اياق ٴوزىنىڭ ٴبىرىنشى سالاۋاتى _ باتىس بولىك جوسپارىنىڭ ەرىكتىسى ەكەندىگىن ەسىندە بەرىك ساقتادى ٴارى مۇنى ماقتانىش سەزىندى.
2005 ـ جىلى جاڭ سۇيجۋان داشۋەگە قابىلداندى. تىزىمدەلگەلى بارعان كەزدە ول مەكتەپتىڭ قاقپاسىنان ”باتىس بولىككە بارىڭدار، نەگىزگى ساتىعا بارىڭدار، وتان مەن حالىق ەڭ قاجەت ەتكەن جەرگە بارىڭدار“ دەگەن جازۋ باسىلعان تۋدى كورەدى، بۇل سوزدەر ونىڭ كوكىرەگىندە ارمان وتىن مازداتادى.
مەكتەپ بىتىرگەننەن كەيىن جاڭ سۇيجۋان باتىس بولىك جوسپارىنا ەرىكتى بولۋعا تىزىمدەلەدى، وسى كەزدە تۋعان جەرى حىنانداعى شيپاحانالار دا ونى قىزمەتكە قابىلدايتىندىعىن بىلدىرەدى. ول شەشەسىنىڭ قولىنان ۇستاپ تۇرىپ: ”مەن ٴبىر جىلعا بارىپ كەلەيىن“، ـ دەيدى. ونىڭ شينجياڭدا تۇرعانىنا جىل ارتىنان جىل وتەرىن كىم بىلگەن.
”باتىس بولىك جوسپارىنىڭ ەرىكتىسى بولعان 2 جىل 3 اي مەنىڭ ەڭ قۋانىشتى، تابىسىم ەڭ كوپ بولعان كەزىم بولدى“. موري قازاق اۆتونوميالى اۋدانىندا قىزمەت وتەپ جۇرگەن كەزدە شيپاگەرلىك وقىعان جاڭ سۇيجۋاننىڭ تاۋ اسىپ، تاس باسىپ ٴجۇرىپ مالشىلار تۇرعان جەرگە بارىپ، جۇكتى ايەلدى بوساندىرعانى ٴالى ەسىندە. ”ماشاقاتتى بولعانىمەن، ٴوزىم توتەنشە ٴماندى سەزىنىپ، ادام ٴومىرىنىڭ قۇنى قايدا ەكەندىگىن ۇعىنعانداي بولدىم“. جاڭ سۇيجۋان بىلاي دەدى: جەرگىلىكتى ورىنداعى جاستار وداعى ۇيىمى ەرىكتىلەردىڭ قىزمەتىنە، تۇرمىسىنا توتەنشە كوڭىل ٴبولىپ، كوپشىلىكتىڭ ٴوسىپ ـ جەتىلۋىنە بار ىنتا ـ پەيىلدەرىمەن كومەكتەستى. ەڭ اقىرىندا شينجياڭدى جاقسى كورىپ قالدىم ٴارى وسىندا قالۋدى تاڭدادىم.
2012 ـ جىلى جاڭ سۇيجۋان قۇلجا قالاسى داردامتى قالاشىعىنىڭ ارىز ـ ارمان ىستەرى كادرى بولدى. ارىز ـ ارمان قىزمەتىمەن شۇعىلدانۋ اۋرۋدى ەمدەپ ادام قۇتقارۋمەن مۇلدە ۇقسامايدى، ٴبىراق جاڭ سۇيجۋان بۇل ەكەۋىنىڭ ورتاق جەرىن تاپتى: قايشىلىق، داۋ ـ شار وسپەگە ۇقسايدى، دەر كەزىندە شەشپەسە اسقىنىپ، داۋگەرگە جانە قوعامعا ويلاماعان زارداپ اكەلۋى مۇمكىن. ول: ”بۇرىن ادامداردىڭ اۋرۋىن ەمدەيتىنمىن، قازىر ادامداردىڭ كوڭىلىندەگى تۇيىنشەكتى شەشەتىن بولدىم، بۇل ماعان وتە ماعىنالى سەزىلەدى“، ـ دەيدى.
نەگىزگى ساتى قىزمەتىن ىستەپ كورمەگەن، زاڭ ـ ساياسات بىلىمدەرىن كوپ بىلمەيتىن، بۇقارامەن بارىس ـ كەلىس جاساۋ تاجىريبەسى جوق... حالىقتىق جاراستىرۋ قىزمەتىنەن حابارى جوق جاڭ سۇيجۋان ٴبارىن باسىنان باستادى.
قۇلجا قالاسى داردامتى قالاشىعى قالا مەن اۋىلدىڭ تۇتاسقان جەرىنە ورنالاسقان، قالاشىقتا حانزۋ، ۇيعۇر، قازاق قاتارلى 14 ۇلت بار، مۇنىڭ ىشىندە ۇيعۇر ۇلتى تەڭ جارتىسىن ۇستايدى. قىزمەتتى جاقسى ىستەۋ ٴۇشىن، جاڭ سۇيجۋان ۇيعۇر ٴتىلىن وزدىگىنەن ۇيرەنىپ، بۇقارامەن سويلەسۋ جاعىنداعى كەدەرگىنى قۇلشىنا جەڭدى. ول قىزمەت ىستەي ٴجۇرىپ زاڭ بىلىمدەرىن، پسيحولوگيالىق بىلىمدەردى ۇيرەنىپ، زاڭ عىلىمىنان تولىق كۋرس ماعلۇماتىنا يە بولىپ، نەگىزگى ساتىدا زاڭدىق قىزمەت وتەۋشى كۋالىگىنە جانە ۇيلەنۋ، وتباسى ىستەرى بويىنشا كەڭەس بەرۋشى كۋالىگىنە قول جەتكىزدى.
ۇزدىكسىز ۇيرەنىپ، بۇقارالىق قىزمەتتەن ٴۇرتىس تاجىريبە توپتاۋعا ىلەسە، جاڭ سۇيجۋان اۋىل ـ قىستاققا ساياتىن زاڭداردى، زاڭ ەرەجەلەردى جانە قاتىستى ساياساتتاردى تولىق يگەرىپ، قىزمەتتى دەڭگەلەك اينالدىردى. ول تاعى ىرىقتى تۇردە اۋىلداستاردىڭ ۇيىنە، قاراستى وڭىردەگى كاسىپورىندار مەن قۇرىلىس باسىنا بارىپ، ٴار ۇلت بۇقاراسىمەن شۇيىركەلەسىپ، وڭاي قايشىلىق، داۋ ـ شار تۋدىراتىن نىسايلىق، بەيىمدى ماسەلەلەردى جيناپ، رەتتەدى.
بۇقارانىڭ قايشىلىقتارىن، داۋ ـ شارلارىن شەشۋ بارىسىندا جاڭ سۇيجۋان وزگەشە قىزمەت ادىستەرىن بىرتە ـ بىرتە قالىپتاستىرىپ، مەيىرباندىقپەن، سابىرلىلىقپەن، قىزۋ ىنتامەن، تۋراشىلدىقپەن، اۋەلگى ماقساتپەن بۇقارانىڭ ۇقىق ـ مۇددەسىن قورعادى. ول تەك امالىن تاۋىپ، بار كۇشىڭدى سالساڭ، باسىم كوپ ساندى قايشىلىقتىڭ ٴبارىن شەشۋگە بولادى دەپ قارايدى، ونىڭ جاراستىرۋ قىزمەتى بۇقارانىڭ ايرىقشا مويىنداۋىنا جانە كەڭ كولەمدە ماقتاۋىنا يە بولدى.
قايشىلىقتاردى، داۋ ـ شارلاردى كوپ نەگىزدەندىرىپ شەشۋ قىزمەتىن ىلگەرىلەتۋ ٴتۇيىنىن تومەنگە ٴتۇسىرىپ، وتكەلدى الدىعا جىلجىتۋ ٴۇشىن، جاڭ سۇيجۋان جەرگىلىكتى ورىنداعى جاراستىرۋشىلاردىڭ قابىلەت دەڭگەيىن ۇزدىكسىز جوعارىلاتۋعا بارىن سالدى. ٴارقايسى قىستاقتاعى حالىق جاراستىرۋشىسى ۇيىمدارىنىڭ قىزمەت ورىستەتۋىنە جەتەكشىلىك ەتۋ، بۇكىل قالاشىقتاعى جاراستىرۋشىلاردى جاراستىرۋ قىزمەتى قابىلەتىن جوعارىلاتۋعا بەلسەنە باستاۋمەن بىرگە، ول تاعى قۇلجا قالاسىنداعى جانە كورشىلەس اۋدان، قالالارداعى جاراستىرۋشىلارعا جاراستىرۋ شەبەرلىگى جانە ونىڭ ارناعا تۇسىرىلگەن توپتاماسىن جاساۋ سياقتىلار بويىنشا مامانداندىرىپ باۋلۋ جۇرگىزىپ، جاڭادان شىققان جاراستىرۋشىلارعا جاراستىرۋ ناقتى جاتتىعۋىن ىستەتتى. قازىرگە دەيىن جاڭ سۇيجۋان ىلە قازاق اۆتونوميالى وبلىسىنىڭ ٴارقايسى اۋدان، قالالارىنداعى حالىق جاراستىرۋشىلارىنا ينتەرنەت جەلىسىندە جانە جەلىدەن تىس 15 رەت كۋرس اشىپ، تاربيەلەگەن ادامى 3000نان (رەت) استى.
ەڭبەگى باردىڭ ونبەگى بار. ون نەشە جىلدان بەرى جاڭ سۇيجۋان باستان ـ اياق اۋەلگى ماقساتتان اينىماي، نەگىزگى ساتىنىڭ ٴبىرىنشى شەبىندە قۇلشىنا كۇرەس جۇرگىزدى. حالىق جاراستىرۋشىسى قىزمەتىمەن شۇعىلدانعاننان بەرى ول ارىز ـ ارمان ايتا كەلگەن 1900 ادامدى (رەت) قابىلداپ، 1384 ٴار ٴتۇرلى دەلونى ٴساتتى شەشتى، قايشىلىقتاردى، داۋ ـ شارلاردى ٴساتتى شەشۋ مولشەرىن %98كە جەتكىزدى. قىزمەت ناتيجەسى كورنەكتى بولعاندىقتان 2023 ـ جىلى ول ٴادىليا مينيسترلىگى جاعىنان ”مەملەكەتتىك ۇلگىلى حالىقتىق جاراستىرۋشى“ اتاعىنا يە بولدى، ونىڭ جەكەلىك جاراستىرۋ كەڭسەسى قۇلجا قالالىق ٴادىليا مەكەمەسى جاعىنان ۇزدىك ماركالى جاراستىرۋ كەڭسەسى بولىپ باعالاندى.